Div: I.A.1.1

Het deel wil zijn gheheel.

Div: I.A.1.2

Vraeght yemant hoe het komt dat alle jonghe sinnen
Haer snellen uyter aert, haer stellen om te minnen,
Die kapp' een ael in tween, en stae een weynigh stil,
En sie hoe yder stuck sigh weder voeghen wil.
God heeft eens vanden man een ribbe wegh genomen,
En daer is voor den man een vrouwe van ghekomen:
Siet hier uyt rijst de min, en al haer soet bedrijf,
Het lijf wil naer het deel, het deel wil naer het lijf.

Div: I.A.2.1

Quod perdidit, optat.

Div: I.A.2.2

Foemineum socio sumpsit de corpore corpus
Qui mare, qui verbo condidit astra, Deus:
Inde furor iuveni, teneris calor inde puellis,
Inde thori socium foemina virque petit.
Quid mirum, Iuvenes? in pristina fata reverti,
Atque iterum fieri quod fuit, optat amans.
Anguillam si forte seces, salit illa per herbas,
Et satagit iungi, quo fuit ante, loco.

Div: I.A.3.1

La part veut son entier.

Div: I.A.3.2

Veus tu sçavoir, Amy, pourquoy la douce rage
Nous pousse par amour au port de mariage?
Escoute la raison, l'amant qui est blessé
Se veut unir au corps, dont il est desmembré.

Div: I.B.1.1

Ontijdigh mal, Is niet met al.

Div: I.B.1.2

Al kapt een staele-bijl den palingh inde leden,
Al is hem schoon de kop ten vollen afghesneden,
Noch springht hy om end om, hy wispelt op den block,
En, schoon de dood ghenaeckt, het schijnt hem enkel jock.
Daer zijnder in het landt die, in haer oude daghen,
Noch dertel willen zijn, en malle liefde draghen;
Maer al haer sot ghelaet en is maer enkel waen,
Want naer een korten tyd het mallen heeft ghedaen.

Div: I.B.2.1

Incassum furit.

Div: I.B.2.2

Vel caput anguillae strictus licet auferat ensis,
Illa tamen lacero corpore pulsat humum,
Illa tamen cauda non desinit usque moveri,
Illa, licet vita deficiente, salit.
Haec tibi viva senis fit luxuriantis imago,
Cui furit in tremulo corpore dirus amor:
Ach! miser est, quicunque senex iuvenilia tractat,
Et moriens, mortis se tamen esse negat.

Div: I.B.3.1

La fin de vie ne veut follie.

Div: I.B.3.2

L'anguille faict des sauts, bien que la pauvre beste
Au corps soit mutilée, & n'aye point de teste.
O Sot va t'en mourir, ne faicte plus l'amant;
C'est chose sans raison un vieillart follastrant.

Div: I.C.1.1

Lijt, sonder spijt.

Div: I.C.1.2

Kapt vry een Ael in tween, hy sal noch efter springhen,
Hy sal met alle macht de leden omme-wringhen,
Hy trotst, oock even dan, hy tert den harden noot,
Hy leeft, ghelijck het schijnt, te spijte vande doot.
Ghy, als een hoogher macht wort teghen u ghedreven,
Soo lijtet met ghedult; waer toe het teghen-streven?
Sijght neder in het stof, en toont een buychsaem hert,
Want die onwilligh lijt, die lijt te meerder smert.

Div: I.C.2.1

Nil iuvat obniti?

Div: I.C.2.2

Anguillam si mucro secet, si dividat ensis,
Illa repercussam corpore plangit humum;
Illa furit moriens, seseque in pulvere versat,
Et tacitae non vult succubuisse neci.
Quid iuvat obniti, cum te sors dura fatigat,
Vel rumpit properam de Tribus una colum?
Flecte caput, tacitoque latus permitte dolori;
Non totus miser est, qui miser esse potest.

Div: I.C.3.1

Au torment necessaire,
Rien, que souffrir & taire.

Div: I.C.3.2

Ne prens avec regret les maux de ceste vie,
Car regimber ne sert, quand nous le ciel chastie;
Abbaisse toy plustot, avec un humble c?ur,
Qui souffre par despit augmente son malheur.

Div: II.A.1.1

Grijpjet wel, soo ist maer spel.

Div: II.A.1.2

Het brant-hout en de Min zijn twee verscheyden saecken,
Maer op gelijcken voet van yeder aen te raecken;
Want of men naer het Vyer, of nae de Minne spoet,
Daer is een seker konst hoe datmen grypen moet,
Tast daer het leyt en gloeyt, ghy sult het laeten vallen;
Tast daer het niet en brant, soo isset om te mallen,
De liefde, soete Ieught, is, ick en weet niet wat,
Sy dient, of dient u niet, nae datse wort ghevat.

Div: II.A.2.1

Qua non nocet, arripe.

Div: II.A.2.2

Pars sudis igne calet, pars altera nescia flammae est:
Haec impune manu tangitur, illa nocet.
Dextra voluptates Veneris serit, altera curas:
Hinc iuvat, aligeri fax nocet inde Dei.
Elige, quisquis amas, sed, quae iuvat, elige partem:
Ipse Cupido facem, qua caret igne, tenet.
Tristia Democriti salso delude cachinno,
Lude, iocus Venus est; nil nisi ludus, Amor.

Div: II.A.3.1

En bien prenant, n'auras tourment.

Div: II.A.3.2

Qui bien prend le tison le porte sans domage,
En bien hantant l'amour, ne sentiras sa rage:
Pour voir de tes desseins heureusement le bout,
Manie bien ton cas: le manier est tout.

Div: II.A.E.1

Thake Good advise and then holde fast;
Or else you will repent at last.

Div: II.A.E.2

Who dallies with fonde love, or with a burninge fierie brande:
Except hee looke wel to his holde, may chance to burne his hande;
Two endes each of these have, the one is colde the other burninge:
Who grypeth fast the one is well: but th'other turnes to mourninge.
A twofolde end fonde love procures, and bringes us in her powre,
Of wealth, and woe, of joy and payne, whose taste is sweete and sowre,
Yet all hereof dependes you see, in th'handlinge of this brande,
For th'one with this shee doth assist, but th'other burnes his hande.

Div: II.B.1.1

Slaet de handt, daer't niet en brandt.

Div: II.B.1.2

Tis twee-sins aen te doen al watje kont bedencken,
Grijpt hier, tis sonder noot; grijpt daer, het sal u krencken:
Wie isset die terstont de vinghers niet en schroeyt
Indien hy vat het hout juyst daer het leyt en gloeyt?
In vreught is dickmael pijn, in plaghen, volle zeghen;
Ten is niet in de saeck, maer aen den man gheleghen.
Wel, draeght dan met ghedult al wat den hemel doet,
Sijt willigh, datje zijt, en datje wesen moet.

Div: II.B.2.1

Omnia in meliorem partem.

Div: II.B.2.2

Hinc rubet igne sudes, nullis crepat inde favillis;
Hinc poterit tangi, sauciat inde manum.
Res humana bifrons: tu, qua iuvat, arripe quidquid
Te super aetherea de regione fluit.
Damna suum lucrum, sua gaudia luctus habebit,
Excipis incumbens, si sapienter, onus.
Morosum nec laeta iuvant, &, rideat orbis,
Quod gemat ille tamen, quodque queratur, habet.

Div: II.B.3.1

Tout au meillieur bout.

Div: II.B.3.2

Comme un bruslant tison, ainsi la vie humaine,
Bien prise & mise avant, est manié sans peine.
De joye, & de bon-heur, n'aura jamais defaut,
Qui bon & m?ur advis oppose a tout assaut.

Div: II.C.1.1

Siet ick legghe u voor een wegh ten leven, ende een wech ten dooden.

Div: II.C.1.2

Het brant-hout daer het gloeyt en machmen niet genaken,
Maer daer geen voncken zijn daer isset aen te raken;
Gheen mensch en grijpe toe alleen op lossen waen,
Want die het qualijck vat die isser qualijck aen.
De zeghen met den vloeck, de dood, en oock het leven
Die zijn u, weerde ziel, van Gode voorgeschreven,
Wel neemt dan, lieve, neemt het goede by der hant,
En vlucht nae Zoar toe ter wijlen Sodom brant.

Div: II.C.2.1

Qua non urit.

Div: II.C.2.2

Pars Sudis igne caret, rapidis calet altera flammis,
Hinc nocet, illaesam calfacit inde manum.
Ecce! bonum Deus, Ecce! malum mortalibus offert,
Quisquis es, en tibi mors, en tibi vita patet.
Optio tota tua est, licet hinc, licet inde capessas;
Elige, sive iuvet vivere, sive mori:
Quid tibi cum Sodoma? nihil hic nisi sulphur & ignis,
Quin potius placidum, Loth duce, Zoar adi.

Div: II.C.3.1

La vie & la mort, le bien & le mal sont en la presence des hommes

Div: II.C.3.2

Ta Vie est un Tison, d'icy le pourras prendre,
Sans te brusler; de là, seras reduit en cendre;
Prens le costé, ou Dieu est gracieux & doux,
Ne touche pas l'endroit, ou brusle son courroux.

Div: III.A.1.1

Niet sonder vraghen.

Div: III.A.1.2

Ghy wenst een echte Wijf, ghy wenst te moghen trouwen,
Ghy wenst (gelijc het schijnt) u huys te mogen bouwen,
Ghy wenst en anders niet. Maer lieve, segh een reys
Wie trouwter in den droom of in een dom ghepeys?
Het vryen eyst versoeck. Gheen Echo salder quelen
Dan als haer yemant verght, en dat met luyder kelen;
Wel tijdt dan aen het werck: want siet! een rechte Maeght
En koomt niet onghenoot, en gheeft niet ongevraeght.

Div: III.A.2.1

Nil, nisi mota, dabit.

Div: III.A.2.2

Dulcis amica placet, placet uxor, & oscula castae
Coniugis, & multa prole beata domus:
Cura sed ulterior tibi nulla, quid? anne moraris
Dum ruat in gremium sponte puella tuum?
Nil agis: intenso demum clamore movetur,
Sueta viatoris quae modo voce loqui.
Nil dare, sponte sua, didicit resonabilis Echo,
Nec dare, sponte sua, bella puella solet.

Div: III.A.3.1

Iamais Amie sans fatigue, qui la veut, qu'il la brigue.

Div: III.A.3.2

Tu dis, l'amour me plaist; & ne fais autre chose:
Robin, en rien faisant jamais on cueille rose,
Ny dame en ville orras, ny Echo dans les bois;
Sy tu ne fais ouir ta preallable vois.

Div: III.A.E.1

This rule I teach, tis true in deede,
Who spares to speake shall spare to speede.

Div: III.A.E.2

A sweet-harte you desire to have, you say you woulde fainne wedd,
But all occasions you neglect, and still goe colde to bedd:
What? thinketh our john holdemystaffe that of theire owne accorde
Faire maydens straight will fellow him, before hee speake one worde?
Fie no: But if you doe desire to heare dame Echoes noyse,
You must not silent stande, but must advance youre loftie voyce;
And shee will give you answere then, so English maydes tis true
Unsent for doe not come, nor yet unaskt will followe you.

Div: III.B.1.1

Die vraeght leert klappen.

Div: III.B.1.2

De Lucht die teghenspreeckt, de stemme sonder leven
Is niet ghewoon van selfs een woort van haer te gheven,
Maer komter oyt een mensch die maer het minste vraeght
Soo vintmen dat het bosch van haer gheruchte waeght.
Wie oyt tot spreecken verght de tonghen der klappeyen,
Die opent haer den mont, om breet te moghen weyen,
Wie met een slim beleyt ghestole dinghen heelt,
Gheeft oorsaeck, dat een dief aen alle kanten steelt.

Div: III.B.2.1

Ubi percunctator, ibi & garrulus.

Div: III.B.2.2

Muta sub obscuris habitaret vallibus Echo,
Ni foret alterius garrulitate loquax:
Illa silet, quoties presso silet ore viator;
Discit & a populo praetereunti loqui.
Ora loquax premeret, nisi percunctator adesset;
Hoc duce tentat opus livida lingua suum.
Probra creat qui multa rogat, qui commodat aurem:
Turpia, si nescis, furta receptor alit.

Div: III.B.3.1

Du demandant le mesdisant.

Div: III.B.3.2

On n'oit jamais au bois d'Echo la resonance,
Si nul ne luy parler premierement commence.
Quant nul chez nous ne faict en demandant le sot,
La bouche du jaseur ne parle pas un mot.

Div: III.C.1.1

LUC. 11. 9.
Bidt en u sal ghegeven worden, soeckt en ghy sult vinden, klopt en u sal opghedaen werden.

Div: III.C.1.2

Wie oyt een wederklanck wil in die lucht verwecken
Die moet een helle stem tot inden hemel strecken,
Want die niet uyt en brenght als woorden sonder kracht,
En hoort geen tegen-spraeck, hoe lang hy antwoort wacht.
Hy dient zijn herten gront met yver uyt te spreken,
Die met een drouve galm wil inden hemel breken,
Alleen die krachtigh bid, en tot den Heere sucht,
Verweckt een wederklanck tot boven in de lucht.

Div: III.C.2.1

PSALM 33.
Clamaverunt iusti & Dominus exaudivit eos.

Div: III.C.2.2

Intensis opus est clamoribus, ut sonet Echo;
Dum strepis exiguo murmure, Nympha silet:
Nympha tacet tacitis, sed surgat ad aethera clamor,
Mox responsa tibi, vel geminata, dabit.
Vota quid effundis summis innata labellis?
At tepidas coeli non patet aula preces:
Tende latus clamore, Deus responsa remittet;
Hic pia mens? hic vox fervida, pondus habet.

Div: III.C.3.1

IAQU. 5. 16.
La priere du juste faicte avec vehemence, est de grand efficace.

Div: III.C.3.2

Qui d'une basse voix Echo la nymphe appelle,
(Qu'attend il dans les bois?) n'aura response d'elle,
Celuy aupres de qui le zele n'a nul lieu,
N'est entendu du ciel, n'est exaucé de Dieu.

Div: IV.A.1.1

Noyt leelick lief, noch schoonen coolsack.

Div: IV.A.1.2

O soete rasery! hoe kant de Minne voeghen?
De Sim schept inden aep een wonder groot vernoeghen;
Al waer oyt Venus kint zijn gulde pijlen schiet,
Daer woont de schoonheyt selfs, hoewel die niemant siet.
Al zijnder in het lief, al zijnder hondert vlecken,
Men vint terstont een kleet om alle vuyl te decken:
Den stouten noemtmen vry, die droncken is, verheucht:
De liefde weet de feyl te trecken tot de deught.

Div: IV.A.2.1

Nunquam deformis amica est.

Div: IV.A.2.2

Dulcis amor furor est. Stupet ebria simia prolem,
Nilque suis catulis pulchrius esse putat.
Nescit amans vitium (nimis id licet exstet) amicae,
Quasque alius dotes non videt, ipse notat:
Fucus amor vehemens, omnique potentior herba est;
Hoc duce facundae garrula nomen habet.
Quisquis amat, mentes agitante Cupidinis oestro,
Omne bono vitium proximiore tegit.

Div: IV.A.3.1

Jamais laides Amours, ny belle prison.

Div: IV.A.3.2

Que tu es doux Amour! par ta plaisante rage
Estime son petit le plus beau du bocage.
Le Singe craque-noix: nul vice ne luy chaut,
Car du manteau d'Amour il couvre le defaut.

Div: IV.A.E.1

In true love there is no lack,
All is the bryde nover so black.

Div: IV.A.E.2

What blynd-folde doltinge love is this, appearinge in our sigt?
How that the ape takes in her younge such wonderfull delight.
So wher' blinde Cupids golden darts, so cuningly are caste;
Hard-favourd persons by such meanes are beautifull at last.
If any vertue be in them, advance that to the Skye:
If imperfections doe appeare, they under foote must lye.
Who droncken is, wee meery call: who stout, wee say is free,
All vices by loves charmes at last, to vertues turned bee.

Div: IV.B.1.1

Ulen, broen Ulen.

Div: IV.B.1.2

Een aep die broet een aep, van ulen komen ulen,
Wat brenght een esel voort als onbelompe guylen?
Noyt vontmen soet ghewas ontrent een wilden tronck,
En, naer het oude singht, soo pijpt het kleyne jonck.
Ghy, wilje zijn berecht wat u sal wedervaren
Vant meysjen datje vryt? let wie haer ouders waren:
Siet! dit is s'weerelts loop, al slatet somtijts mis,
De dochter wort een wijf als nu de moeder is.

Div: IV.B.2.1

Qualis mater, talis filia.

Div: IV.B.2.2

Ex asinis asinus, bubo bubone creatur;
Et similes catulos simia mater habet:
Non leporem catulus generat, non falco columbam:
Arboris indomitae fructus acerbus erit.
Nosse cupis qualis tibi virgo futura sit uxor?
Matris ad ingenium respice, certus eris.
Dissimilem licet arte sui se monstret amanti,
In vitium tandem nata parentis abit.

Div: IV.B.3.1

Tel grain, tel pain.
De mere piteuse fille teigneuse.

Div: IV.B.3.2

La mere, & ses defauts, quant je te fais paroistre,
La fille, & ses humeurs de la tu peus cognoistre:
Il n'est pas vray tousiours, mais ordinairement
Les meurs & les humeurs du pere suit l'enfant.

Div: IV.C.1.1

Liefde bedeckt veel sonden.

Div: IV.C.1.2

Al siet de Simm' haer maet, of haer wanschapen jongen,
En hoe zijn platte neus in bochten is ghedronghen,
Sy toontse niettemin een vriendelick ghelaet,
En bant uyt haer ghemoet de galle vanden haet.
Siet wat de liefde werckt! de liefde deckt ghebreken,
De liefde voet den pays, en haet het leppigh spreken,
De liefd' is die het huys met alle zeghen vult
Al waer de liefde woont daer manghet noyt ghedult.

Div: IV.C.2.1

Delicta operit charitas.

Div: IV.C.2.2

Gaudia pertentant tacitum tibi, Simia, pectus,
Dum gremio catuli membra pudenda foves;
Arcet ab amplexu non te sine crinibus alvus,
Non simae ante oculos crimina naris habes.
Displiceat multis, placet hac mihi Simia parte,
Ah! niger est, si quis pandere crimen amat.
Livida lingua sile; vitium tegit ille sodalis,
Imbuit aethereus, si cui pectus, Amor.

Div: IV.C.3.1

PROVERB. 17. 9.
Qui cele le mesfaict, cerche amitié.

Div: IV.C.3.2

Le Singe son petit, combien que laid, ne laisse,
Mais, sans s'en offenser, l'embrasse & le caresse.
Si de Chrestien le nom ne veux porter en vain,
Couvrir tousiours te faut les fautes du prochain.

Div: V.A.1.1

Kent, eer ghy mint.

Div: V.A.1.2

Pan sach het eerste vyer juyst doen het was gheschapen,
Hij sprack, wat moyer dingh! en, sonder lang te gapen
Greep hy het inden arm; ey siet! daer is de quant,
Aen hayr en baert versenght, en in het vleys ghebrant.
Komt u wat selsaems voor, al schijnent moye saecken,
En gheeft u niet terstont om die te willen raecken;
Te vatten metter handt yet datmen niet en kent,
Heeft menigh man bedot, en menigh wijf gheschent.

Div: V.A.2.1

Quod non noris, non ames.

Div: V.A.2.2

Vix dederat terris ignem, sua furta, Prometheus,
Pan furit, & flammis oscula ferre parat:
Quantus, ait, nitor hic! (nondum cognoverat ignem)
Et ruit, & laesas vix trahit inde manus.
Stulte puer, blando qui lumine captus ocelli
Nil, nisi quanta dabis basia, corde moves,
Dum quid ames videas, properatos differ amores:
Heu! scelerata Venus, cum celerata venit.

Div: V.A.3.1

Qui en haste se marie, a loisir se repent.

Div: V.A.3.2

Ce, que tu ne cognois, aymer jamais t'avance:
Il a pris mal a Pan d'aymer sans cognoissance.
Qui ose son bouillon humer hastivement,
Sans doubte, il bruslera sa bouche bien souvent.

Div: V.A.E.1

Be not too rash, nor yet to eager bent
For hastie wedded folkes, by leasure doe repent.

Div: V.A.E.2

When Pan first saw the faire which hee before did never knowe,
Och what a goodly thinge (quoth hee) is that, and straight did goe
And did embrace the flame, as if his deare frend it had bin,
And so did scorch and burne his handes, his armes, his mouth and chin.
So where you shall perceave loves toyes extended like a flame,
Imbrace it not in haste, least with your flesh you feele the same;
But first advised be, before unto such love you turne;
Who sups his pottadge hastely, may chaunce his mouth to burne.

Div: V.B.1.1

Neeringhe sonder verstandt, verlies voor de handt.

Div: V.B.1.2

Als Pan het eerste vyer sach opter aerden spelen,
Hy was terstont verlieft, en gingh een kusjen stelen.
Hy riep; wat schoonder dingh! maer doen hy naerder quam,
Ghevoeld' hy metter daet de nepen vande vlam.
Al ketelt Venus wicht aen uwe domme sinnen,
En weest noch evenwel niet haestigh om te minnen.
Maer ofje, hout of trout, soo keurt, en kent den gront,
Want al wie veerdich suypt ghewis die brant den mont.

Div: V.B.2.1

Ab ignotis abstinendum.

Div: V.B.2.2

Dum ludit tremulis nova flamma per aera gyris,
Et nunquam viso plebs rudis igne stupet;
Pan furit, & flammae miser inflammatus amore
Oscula festinans, non iteranda, dedit.
Pulchra licet tibi res videatur, & utilis, hospes,
Cura sit ignaras abstinuisse manus.
Discat inexpertis sapiens diffidere rebus,
Insidiis novitas semper amica fuit.

Div: V.B.3.1

Fol ne croit, tant qu'il reçoit.

Div: V.B.3.2

Pan en voyant un jour, la flame lors nouvelle,
Escrie tout ravy, o chose plus que belle!
Et va baiser le feu, mais bien tost s'en repent.
Tout, ce que ne cognois, ne touche brusquement.

Div: V.C.1.1

Dat u de Satan niet en versoecke, om uwe onmaticheyts wille.

Div: V.C.1.2

Wat gaet den bockx-voet aen het vyer te willen raecken,
En van de felle vlam een spel te willen maecken?
Daer is in alle dingh, daer is een vaste maet,
En tis een wisse feyl al wat daer over gaet.
Oock reyne liefde selfs komt leelick uyt te vallen,
Als yemant die misbruyckt in ongheregelt mallen.
Want als een echte man is geyl in sijn bedrijf,
Hy valt in hoerery oock met een eyghen wijf.

Div: V.C.2.1

Ne quid nimis.

Div: V.C.2.2

Pan, satis est, modico caleat si corpus ab igne,
Quid, miser! in flammas & tua damna ruis?
Omnis amor vehemens, malus est; nimis uxor amare,
Et puer, & genetrix, & pater ipse, potest.
Omnis in alterius (procul hinc praetextus amici)
In propria nimius coniuge sordet amor.
Ni modus, & ratio iuvenilibus imperet ausis,
Quisquis es, in propria coniuge moechus eris.

Div: V.C.3.1

Et choses bonnes ont leur exces.

Div: V.C.3.2

Aproche toy du feu, mais touche pas la flame;
L'exces d'amour n'est bon, non mesmes en sa femme:
Qui se comporte au lict plus mollement, que fault,
Au milieu d'un amour sacré se faict ribauld.

Div: VI.A.1.1

'tNeemt toe, men weet niet hoe.

Div: VI.A.1.2

Laest gingh ick inden hof, daer schreef ick op een linde,
Ick sneed' in een pompoen den naem van mijn beminde;
Het schrift was eerstmael teer, men sach daer anders niet
Als, dat het groen ghewas beschreyde mijn verdriet:
Maer als ick naderhant hier weder quam ghetreden,
Doen stontet uytghepuylt al wat ick had ghesneden;
Dies riep ick overluyt; dus gaetet mette min,
Daer komt een groote wond oock van een kleyn begin.

Div: VI.A.2.1

Sensim amor, sensus occupat.

Div: VI.A.2.2

Inscribo peponi quoties tua nomina, Phylli,
Littera, cultelli cuspide facta, latet:
Ille, licet fatuus, sortem miseratus amantis,
Plorat, & e tenero cortice gutta fluit;
Laesa cutis sensim laxo se pandit hiatu,
Iamque viatori, Phylli, legenda pates.
Exclamo: crevere notae, crevere calores.
Hei mihi! quam tacitis passibus intrat amor.

Div: VI.A.3.1

Quant il est creu, je le vois, Comment il croist je n'appercois.

Div: VI.A.3.2

Retournant au tillet, ou tu estois escrite,
Ma douce Margotton, la lettre n'est petite
Comme un peu cy devant: le passager la voit,
l'amour s'augmente helas! sans qu'on s'en appercoit.

Div: VI.A.E.1

That this is growne you plainely see
But how much daily none can tell mee.

Div: VI.A.E.2

A lover never rests, for I writt lately on a tree,
And on a pompeons rynde did carve her name thats deare to mee;
This waterish romp as ift had bin pertaker of my woe,
Out of his rynde few dropps like teares, perceavde I then to flo'e,
Within few dayes as I alone was walkinge in that grounde,
Those little letters of her name, in greater writt I founde
Both wyde and broad disperst. So that the least stroake of loves darte
Not onely woundes the finger smale, but pierceth to the harte.

Div: VI.B.1.1

't Wordt t'samen groot.

Div: VI.B.1.2

De letters diemen plach te snyden inde linden
En zijn van eersten aen niet in het hout te vinden,
Maer komje naderhandt ontrent den groenen bast,
Soo blijcktet dat het schrift gheduerigh grooter wast.
Het kint, indien het siet eens anders quade streken,
Ontfanght in sijn ghemoet de gronden van ghebreken.
Wat quaet is, kankert in: ghy leyt dan inde jeught,
Gheen voncken totte lust, maer sporen totte deught.

Div: VI.B.2.1

Paulatim rima dehiscit.

Div: VI.B.2.2

Quod peponem riguo mihi crescere cernis in horto,
Non est quod velit hunc nostra culina cibum:
Hic ego, dum tener est, rorantia carmina sculpo;
Et mihi cum viridi cortice crescit opus.
Sit licet insulsus pepo nos docet: imbibat infans
Semina nequitiae, pessima messis erit.
Ille, virum facinus patrare virile videbit,
In puero vitium, qui puerile tulit.

Div: VI.B.3.1

C?ur d'enfant, carte blanche.

Div: VI.B.3.2

Veus tu un grand escrit dans quelque tendre escorce?
Ne taille brusquement. Il n'est besoing de force,
Le temps l'aggrandira. le vice au c?ur d'enfant
Avec le corps devient, sans y penser, tresgrand.

Div: VI.B.1.a.1

Op het selve beelt een andere sin.

Div: VI.B.1.a.2

Wanneer een gheestigh quant den naem van sijn beminde
Snijt in een bol ghewas, of op een groene linde,
De schors die schijnt bedroeft, sy stort een droevigh nat
Als of haer eenigh leet door snijden had ghevat;
Maer, leser, hebt ghedult; de tijt die salt ghenesen,
En alsje weder komt dan sal het beter wesen;
Siet! al wat klouck beleyt of reden niet vermagh,
Dat wort noch evenwel verwonnen vanden dagh.

Div: VI.B.2.a.1

Quod non potest ratio, sanat mora.

Div: VI.B.2.a.2

Si dominae describit amans in cortice nomen,
Deplorat laesus vulnera primo pepo;
Sed mora dat vires, &, dum nova littera crescit,
Durior est multo, quam fuit ante, cutis.
Nescis, quid valeant anni, quid polleat aetas;
Tempore poma rubent, tempore cessat hiems:
Quod ratio praestare nequit, durive labores,
Id vel sponte sua mox dabit ipsa dies.

Div: VI.C.1.1

Allenxkens, tot dat Christus een ghedaente in ons krijght.

Div: VI.C.1.2

Plagh yemant in een boom by wijlen yet te snijden,
Het kan hem dienstigh zijn, ten valt niet al besijden;
Let hoe de saecken gaen; eerst is de letter teer,
Maer naer een weynigh tijts soo vint de leser meer.
Als Godt door sijnen gheest ons harten komt beschrijven,
Men voelt het vast gheloof niet stracx aen ons beklijven,
Maer siet het swack begin dat wort ten lesten sterck,
Met tijt en door gedult voltreckt de gheest sijn werck.

Div: VI.C.2.1

Tenera pietatis principia.

Div: VI.C.2.2

Indimus arboribus, tenui dum cuspide, carmen;
Vix teneram signat parva litura cutem:
Incrementa tamen, vix intellecta, videbis,
Dum peragit tacitis passibus annus iter.
Enthea non hederam pietas imitatur Ionae,
Ferre cui patulas nox dedit una comas:
Parva fides primo, crescit sensim, & sine sensu,
Paulatimque sacrum spiritus implet opus.

Div: VI.C.3.1

Peu a peu, jusques a ce que croissions a la perfection d'homme en Christ.

Div: VI.C.3.2

Si tu fais un escrit sur l'arbre, ne te haste,
Bien qu'il te semble estroit, le temps l'escrit dilate.
Vertu n'est point d'un jour, & l'?uvre de l'esprit
En l'ame peu a peu de l'homme s'accomplit.

Div: VII.A.1.1

Gheen boom en wast op eenen dagh,
Gheen boom en valt ten eersten slagh.

Div: VII.A.1.2

Soo haest ick my bevont in Venus net ghevanghen,
Seyd' ick het Rosemont. waer toe veel kromme gangen?
En siet! my docht terstont de vryster was ghereet;
Maer op soo mallen waen ontfingh ick dit bescheet:
De Specht, het grillich dier, die pickt in alle boomen,
Maer wat de geck begint, ten zijn maer rechte droomen;
Hy meynt, daer is een gat: maer t'hout is al te dick:
O vrient, een eyken boom vereyst al harder pick.

Div: VII.A.2.1

Sive amator, sive gladiator es, Repete.

Div: VII.A.2.2

Martia Picus avis longis dare vulnera ramis
Dum parat, & rostro robora dura petit,
Protinus, ut Quercum primo modo contudit ictu,
Quaerit, an admittat pervia rima diem.
Picus, amatoris nimium properantis, imago est,
Qui primo admissum se putat esse die.
Fallitur; haud primis cadit icta bipennibus arbor;
Robora vasta cupis sternere? saepe feri.

Div: VII.A.3.1

Perseverer faict importer.

Div: VII.A.3.2

Ce troncq pouvoir percer le Pic se met en teste,
D'un coup, sans plus frapper, o qu'il est sotte beste!
Semblable impression forge en son c?ur l'amant,
Mais sache, pauvre sot, qu'il faut frapper souvent.

Div: VII.A.E.1

No tree falls at one blowe, wee say,
Nor citty was built in one day.

Div: VII.A.E.2

No sooner was dame Venus yoke about my neck but I
Did grapple with my love forthwith: what need I then to lye.
I thought, that at that instant shee for mee had bene preparde;
But ere I went from her, I gott this lesson to regarde,
The Spitt pickt at the Oaken tree, but saw it no whit mooved.
Yet neverthelesse shee stood and gaept and never once more prooved,
But thought sh'had pickt it through, no foole, I say doe not mistake
For one pick by a folish byrde in th'Oake no hole can make.

Div: VII.B.1.1

Hy meynt 'tis deur, en 'tis gheen scheur.

Div: VII.B.1.2

De Specht pickt inden boom, men sietse nau beroeren;
Noch gaet hy niettemin gheduerigh sitten loeren
Of hy een open siet. Kijck, wat een dapper man,
Hy soeckt een vol besluyt oock eer hy schier began.
Hoe ketelt sich het volck, besonder in het minnen,
Daer is maer enckel waen, en niet als malle sinnen;
Al wie van dese wesp is in het hooft gheraeckt,
Die raest, oock sonder korts, en droomt, oock als hy waeckt.

Div: VII.B.2.1

Amans sibi somnia fingit.

Div: VII.B.2.2

Picus, ut exiguo vix robora contigit ictu,
Iam mihi, iam clamat, pervia quercus hiat;
Rima, diem video, patet, o patet, inquit, at eheu!
Vix patet exiguo vulnere prima cutis.
Stultus amans, simul-ac solito minus aspera virgo est,
Clamat, io! victas iam dedit illa manus.
Intempestivum stolido canit ore triumphum,
Et sibi vana movet somnia quisquis amat.

Div: VII.B.3.1

Il n'a faict, qui commence.

Div: VII.B.3.2

Le picq voulant percer le tronq, de vive force,
A peine de son becq ayant percé l'escorce,
Va regarder a tous moments si l'arbre est creux:
Il se chatouille trop quiconque est amoureux.

Div: VII.C.1.1

Laet u niet wijs duncken.

Div: VII.C.1.2

De Specht vlieght over al, hy gaet de bosschen quellen,
Hy wil (ghelijck het schijnt) de boomen nedervellen,
Hy pickt in al het hout, en souckt een open gat,
Maer vint ten lesten niet als, ick en weet niet wat.
Al wat de menschen doen, al wat de lieden maecken,
Het zy in kleyn bedrijf, het zy in groote saecken,
Hoe slecht haer dinghen gaen, sy trotsen niettemin,
De minste van den hoop die heeft een vleyer in.

Div: VII.C.2.1

Arrogantia, profectus obstaculum.

Div: VII.C.2.2

Num penetrent morsus in singula vulnera quaerit:
Dum nimium rostro martia fidit avis.
Pervia ligna forent, nisi pervia, Pice, putasses;
Dum ruis huc illuc, tempus inane volat.
Qui poterit, doctum qui se putat esse doceri?
Qui sapiet, qui se iam putat esse sophum?
Semper inanis erit mens, quae sibi plena videtur:
Doctus erat, doctus ni sibi quisque foret.

Div: VII.C.3.1

La presumption a deceu plusieurs.

Div: VII.C.3.2

Le Pic auroit bien tost la fin de son ouvrage,
Si de son bec n'avoit conceu trop grand courage:
Un c?ur presumptueux ne fera rien du bon,
Puis qu'il a de son faict trop grand' opinion.

Div: VIII.A.1.1

Buyten ghesont, binnen ghewont.

Div: VIII.A.1.2

De blixem kan het sweert in hondert stucken breken,
Maer laet de scheede gaef, daer in het heeft ghesteken;
Tis even soo een vyer dat my de pijne doet,
Ick ben, eylaes! ghequetst, en noyt en liet ick bloet;
Ick ben, eylaes! ghequetst, maer openbare wonden
En zijnder noyt ghesien, en zijnder noyt ghevonden.
Dies wensch ick tot behulp gheen kruyt, of machtigh gras,
Ick wensche reyne salf van enkel maeghde-was.

Div: VIII.A.2.1

Sine vulnere laedor.

Div: VIII.A.2.2

Saucia corda gero, vestigia nulla sagittae;
Et iecur, illaeso corpore, vulnus habet:
Vulnus habet? fallor, quod enim sine vulnere vulnus?
Hei mihi! caecus amor vulnera caeca facit.
Fulmine cum misero mihi, non face pectus aduras
Saeve puer, nostris hoc, precor, adde malis:
Da medicam, medicis quae nesciat artibus uti,
Et sua, non herbas, applicet ora mihi.

Div: VIII.A.3.1

Ma playe est au dedans.

Div: VIII.A.3.2

Foudre & flambeau d'amour, feu de façon estrange,
Qui, sans toucher le sein, au c?ur d'amant se range.
Mon c?ur, puis que mon c?ur tu blesses sans blessure,
Il faut, par consequent, qu'il soit guary sans cure.

Div: VIII.A.E.1

In outwarde shew appeares no wounde,
But inwardly my grieffe is founde.

Div: VIII.A.E.2

The thunders fiery force doth crack the brittle steely blade,
And hurtes not once the letherne sheath wich for the same is made.
Like force hath Cupids darte as hath the thunders fiery charme,
It woundes, you see no wounde, it burnes, and yet you see no harme.
Och woulde that I a Chirurgion fit, for such great griefs could fynde;
Though ignorant in potions, wich phisitians knowe by kynde
Or had no skill in curinge woundes; But would to swadge my fitts,
Her salve of virginis wax apply with th'plasters of her lipps.

Div: VIII.B.1.1

Niet al goudt datter blinckt.

Div: VIII.B.1.2

Wij sien een gult gevest, wy sien een mooye scheede,
Maer is de lemmer goet? dat swoerje wel met eede.
En efter ist ghemist. de snelle blixem-strael
En breeckt wel anders niet, als slechts het innigh stael.
Wanneer ghy menschen siet tot hooghen staet gheresen,
En achtet niet terstont het hoochste goet te wesen.
Want daer 'thooft blinct en klinckt, daer dwinght en wringht de gheest;
Siet! waer het lichaem dreyght, daer is het hert bevreest.

Div: VIII.B.2.1

Nescitur, ubi me calceus urget.

Div: VIII.B.2.2

Fulgeat ut laetis vagina coloribus extra,
Intus, io! ruptus fulgure mucro latet.
Grande satellitium miraris, & arma tyranni,
Et rutilum, fulvo quod micat aere, caput:
Exteriora vides, quid stas? & ad intima transi;
Terreat ut facies, mens malesana tremit.
Calceus, egregium quem iudicat esse viator,
Afficit occulto saepe dolore pedem.

Div: VIII.B.3.1

Tout n'est or que reluit, ny farine ce que blanchit.

Div: VIII.B.3.2

Celuy que nous voyons, en l'action publique,
Si reveré de tous, si grand, si magnifique,
Que juge-on si heureux? souvent est le cousteau
Bel a le voir, mais tout gasté dans le foureau.

Div: VIII.C.1.1

Buycht, oft Breeckt.

Div: VIII.C.1.2

Weest met ootmoedicheyt verciert, want Godt wederstaet den hooveerdighen.

Div: VIII.C.1.3

Siet, wat de blixem doet; hy sal een lemmer breken,
Hy sal in stucken slaen dat niet en is gheweken,
De scheede niettemin, daerin het yser stack,
Die blijft in haer gheheel en sonder onghemack.
Godt die het seltsaem vyer laet van den hemel dalen,
Die maeckt hem veel ghelijck met dese snelle stralen,
Hy breeckt dat wederstaet, hy spaert dat buyghen kan;
'Noyt wasser trots ghemoet dat Godes zeghen wan'.

Div: VIII.C.2.1

Flectere vel frangere.

Div: VIII.C.2.2

Saepe vel intacta nummi periere crumena,
Fractus &, illaeso tegmine, mucro fuit.
Saepe cutis totos ruptis tegit ossibus artus,
Cum Deus ex alto tela trisulca iacit.
Mollibus indulget, durisque ferocius instat
Fulmen, & ipse facit fulminis Auctor idem.
Flecto genu: quicunque Deo non flectitur, ille
Plectitur, elatos Numinis ira premit.

Div: VIII.C.3.1

Aux humbles gratieux, dur aux orgueilleux.

Div: VIII.C.3.2

Ces Iavelins de Dieu, la foudre & la tonnerre,
Au doux ne font du mal, au dur il font la guerre.
Homme humilie toy, baissant ton haut desir,
Nul est, qui ne s'y rompt, qui ne s'y veut flechir.

Div: IX.A.1.1

Die wont maeckt ghesont.

Div: IX.A.1.2

De naeld' is u pinceel, die schildert frisse rosen,
Van zijde maeckje veruw, en doet het linnen blosen;
Ghy opent, ende sluyt, ghy heelt oock datje steeckt,
Ghy gheeft meer alsje neemt, ghy maeckt oock datje breeckt.
Ick prijse dit beleyt; ick noem het soete rancken,
Maer handelt my alsoo, ick sal u des bedancken:
Vriendin ick ben ghequetst door uwen soeten mont
O gheeft my doch behulp met dat my gaf de wont.

Div: IX.A.2.1

Ex vulnere, pulchrior.

Div: IX.A.2.2

Pungere te dicam, vel pingere? nescio, Phylli,
Pungis & hac ipsa, stamina pingis acu:
Fulget, io, sana cute pulchrior ipsa cicatrix,
Dumque nocet, bysso fert pia cuspis opem.
Cum tua respiciat tenuem clementia pannum,
Mene magis dura conditione premes?
Corda mihi pungis; nec deprecor, o mea, punge
Phylli, genas labris tu modo pinge tuis.

Div: IX.A.3.1

Ce que blesse, me dresse.

Div: IX.A.3.2

Tu fais, au blancq satin, maint trou par ton aguille,
En picquant peins, Margot, que tu es belle fille!
Tout, que tu as blessé, en est gentil & sain:
O que me traicte ainsi, Margot, ta belle main!

Div: IX.A.E.1

This I accounte for no torment
Because my woundes give ornament.

Div: IX.A.E.2

Your needle is the pensill, and youre coloures are fine silke,
The ground-worke of your fragant fielde, more whyter is then milke;
You open, and you close againe, you cure that which you wounde,
You give more then you take, and still your worke is perfect founde.
The needle bores a hole, and with your silke the same is filde
Then come sweet-harte deale so with mee, and graunt all that I wilde;
You know my deadly wounde proceedes by vertue of youre face
Then give consent, come cure my grieffe, and helpe my woefull case.

Div: IX.B.1.1

Ruyckende kruyden, stinckende luyden.

Div: IX.B.1.2

Wanneer ick nu en dan een vrijster sie bordueren,
Soo leer ick even daer een deel gheslepe kueren.
Besiet, o soete jeught besiet een loosen treck,
Ontrent het meeste gout daer is de meeste pleck.
Wat isser menigh mensch alleen met schijn behanghen!
Wat isser menigh oogh alleen met schijn te vanghen!
Maer tis niet altijt schoon, dat al te schoone blinckt,
Die altijt soete rieckt, tis seker datse stinckt.

Div: IX.B.2.1

Non bene olet, qui bene semper olet.

Div: IX.B.2.2

Quem situs infecit Phyllis tegit arte colorem,
Quod micat aurato stamine, menda fuit.
Quid picti fictique iuvant mendacia vultus?
Hanc natura fugit, quae petit artis opem.
Crimen habet formosa nimis: quae spirat odores,
Crede mihi, vitium quod tegit, ore gerit.
Non nativus honos, sed picta videtur imago,
Semper ubi roseo vernat honore cutis.

Div: IX.B.3.1

Dessoubs la couverture, se trouvera l'ordure.

Div: IX.B.3.2

Les fautes du satin cacher par artifice
As bien appris Margot: ou l'or est, gist le vice.
Tout que te semble beau plus qu'ordinairement,
De n'estre beau par tout tu trouveras souvent.

Div: IX.C.1.1

Salich is den man die versoeckinghe verdraecht, want als hy beproeft sal zijn, sal hy de kroone der heerlijckheyt ontfanghen.

Div: IX.C.1.2

Die aen het wit satijn gheeft hondert duysent steken,
En meynt noch evenwel de sijde niet te breken.
Want als de sneghe maeght haer naelde wederhout,
Waer eerst de steke was, daer is dan enkel gout.
O! stelt u weerde ziel om met ghedult te draghen
Al wat van boven komt. Al zijn het harde slaghen,
Ten brenght u gheen verderf. Des Heeren wonder hant
Gheneest, oock alse quetst; en koelt oock, alse brant.

Div: IX.C.2.1

Sanat, quod perculit.

Div: IX.C.2.2

Non tibi fert animus tua serica perdere, quamvis
Mille foraminibus serica, virgo, notes:
Quod laceravit acus, rutilo mox splendet in auro,
Pulchrior ex ipso vulnere tela redit.
Quos premis, Alme Deus, non opprimis; arrige mentem,
Qui gemis aetherea vulnera facta manu:
Perfer, erit sana cute pulchrior ipsa cicatrix;
Et dabit haud dubiam vulneris Auctor opem.

Div: IX.C.3.1

D'un costé Dieu oingt, de l'autre il poingt.

Div: IX.C.3.2

Tu fais au blancq satin dix mille troux, m'amie,
De tout cela pourtant ton c?ur ne s'en soucie;
L'ouvrage en est plus beau. Dieu par son chastiment
Guarit le c?ur humain, sa playe sains nous rend.

Div: X.A.1.1

Verwonnen oogh, begonnen min.

Div: X.A.1.2

Ghy sult een leeuwe selfs haest maecken u ghevanghen,
Verwint hem maer het oogh. Soo eens de soete wangen
Van eenigh aerdigh dier verblinden u ghesicht,
Ach! van een dapper man en blijfje maer een wicht:
Al treets' u op den neck, ghy sult haer trotsheyt lyden;
Al spouts' u inden baert, ghy sult de gramschap myden;
Wat dienter veel gheseyt? al waer oyt minne quam,
Daer wort de felste leeuw soo mack ghelijck een lam.

Div: X.A.2.1

Captis oculis, capitur bellua.

Div: X.A.2.2

Mox leo captus erit, si lumina capta leoni:
Si nescis, oculis vincitur omnis amans.
Sensibus ergo tuis ubi dulcis inhaesit imago,
Perque oculos intrans corde resedit amor,
Mox domita cervice iugum, gratosque labores,
Dulcia mox tergo verbera nempe feres:
Et licet aut leo sis, aut tigride saevior orba,
Accipies leges, quas tibi dictat amor.

Div: X.A.3.1

Par des yeux les deux fenestres:
Darts d'amour deviennent maistres.

Div: X.A.3.2

Quand on jecte au lion un drap dessus la teste,
La veue luy prenant, on prendra tost la beste;
Farouche nul sera quant il est pris aux yeux,
Apprivoisé seras, si tu es amoureux.

Div: X.A.E.1

If that thyne eyes be conquered, sure,
Then loves torments thou must indure.

Div: X.A.E.2

The lyon thats both stout and stronge, beinge but debard of sight,
As captive mayst thou gouverne him, and bringe him to thy might:
Even so the lovely ruddy cheeke, of comely maydens hew,
Once gazde upon, getts eyes consent, and doth thy hart subdue.
Then of a valiant man forthwith, thou must becomme her drudge,
Her tauntes, her checks, her frompes, her frownes, gainst them thou must not grudge.
In fine, thy lyons hart shee wil so worke upon with might,
That like a lambe, shee'le leade thee forth, and feare thee with her sight.

Div: X.B.1.1

Is 'toogh verrast, 'tbeest is in last.

Div: X.B.1.2

Besiet, het moedigh dier de Leeuwe staet ghebonden,
Om datmen synen aert ten lesten heeft ghevonden:
Ach! Sampson is ghevat, om dat sijn machtich haer
Wert, door een ontrou wijf, zyn vyant openbaer.
Wil yemant inder haest syn vyandt overwinnen,
Die leere sijnen gront en aenghebore sinnen.
Want soo hy dat gheheym ten vollen weten kan,
Daer is gheen twijfel aen hy isser meester van.

Div: X.B.2.1

Primo vincuntur oculi.

Div: X.B.2.2

Vincere si saevum cupis, & vincire leonem,
Fac oculos vincas, & leo victus erit.
Dum vocat in pugnam validas tuba rauca cohortes,
Ferreaque horrendo fulminat aere seges,
Dux oculos visu, dux murmure territat aures
Hostibus, & pavidos excitat arte metus.
In pugnis oculi primum vincuntur, & aures:
Lumina qui potuit vincere, victor abit.

Div: X.B.3.1

?il gaigné, corps perdu.

Div: X.B.3.2

L'oeil au lion perdu, pert aussi tost sa vie:
Le chef d'armée ainsi faict p?ur a sa partie,
Par monstres non cognus, ou quelque aspect hideux.
Il gaignera le c?ur, qui a gaigné les yeux.

Div: X.C.1.1

Indien u ooghe boos is, soo sal u gheheele lichaem duyster wesen.

Div: X.C.1.2

Al is de felle Leeuw de koninck vande dieren,
En dat hem al het wout en alle menschen vieren,
Wint yemant niettemin het ooghe van het beest,
Sijn lijf is sonder kracht, zyn herte sonder gheest.
Siet! wat het oogh vermagh; het oogh heeft vreemde krachten,
En over ons bedrijf, en over ons ghedachten,
O! sooje tucht bemint, en schouwt den vuylen brant,
Hout doch het dertel oogh gheduerigh inden bant.

Div: X.C.2.1

Averte oculos meos ne videant vanitatem.

Div: X.C.2.2

Qui modo liber erat, victis leo servit ocellis:
Quisquis es, a victo lumine, victus eris.
Credite, peccati sunt lumina nostra fenestrae,
Hac & avarities, & levis intrat amor.
Pande fores, subit hostis, & omnia caede cruentat:
Pande oculos, Satanas cordis in arce furit.
Cura sit, o, teneri tibi ne capiantur ocelli,
Ni servum vitiis subdere pectus ames.

Div: X.C.3.1

Regarde que la lumiere qui est en toy, ne soyent tenebres.

Div: X.C.3.2

Le fin-rusé veneur le grand Lion attrape,
En luy gaignant les yeux, d'un voile de sa cappe;
Combien des braves gens sont par leur yeux frappez!
Noz yeux, helas! nous sont fenestres de pechez.

Div: XI.A.1.1

Volwassen Appel en rijpe Peer, sijcht licht ter neer.

Div: XI.A.1.2

Indienje minnen wilt, en dat met korte swieren,
En stelt u sinnen noyt op al te jonghe dieren;
Te licht, eylaes! te licht, en dickmael op een spronck,
Wort yemant daer gheseyt; mijn dochter is te jonck.
Een rijper dient u best, daer vrijtje veel gheruster,
Doch meest indien u lief nu krijght een vlugghe suster;
Groen freuyt is wonder tay, ten wil niet vanden tack;
Tast naer een rijpe peer, soo pluckje met ghemack.

Div: XI.A.2.1

Mite pyrum vel sponte fluit.

Div: XI.A.2.2

Si grave prolixos tibi pectus abhorret amores,
Candida coniugii si tibi meta placet,
Hanc ut ames sit cura, soror cui nubilis instat:
Nonne vides? frondes fronde premente ruunt.
Haec sit amica tibi, cui serior ingruit aetas:
Crede mihi, causam tempus amantis agit.
Mitia sponte fluunt, pyra cruda tenacius haerent:
Nec sequitur facilem, quae viret uva, manum.

Div: XI.A.3.1

Fruict verdelet, aisement ne chet.

Div: XI.A.3.2

Amant, si tu ne veus languir de longue flame,
Addresse tes amours a quelque meure dame.
Ne voit on au verger que meur fruict suit la main?
Et qu'au trop verdelet souvent on tire en vain?

Div: XI.A.E.1

Greene fruit sticks fast, so doth noth all,
Beinge rype not pluckt, it selffe will fall.

Div: XI.A.E.2

To wedlocks sacred rytes if thou thy mynde meanst to prepare,
Then settle thyne affection not on maydes that too yonge are:
For after many a troubled thought, and many a journey longe
This answere shalt thou gett att last: My douchter is too yonge.
A mayde of rypere yeares with you, farre better wil agree:
If that your sweet-hartes sister bee of ryper yeares then shee.
For unrype fruite is sowre and greene, and will not from the tree;
But ryper fruite with lesse adoe is easy pluckt wee see.

Div: XI.B.1.1

Rijp ooft, haest gherooft.

Div: XI.B.1.2

Wil yemant jonck ghewas van groene boomen trecken,
Soo moet hy tot het werck sijn gantsche leden strecken.
Maer komt hy metter handt ontrent een rijpe peer,
Die scheyt van stonden aen, en sijght in haesten neer.
Dus gaetet met den mensch, wanneer de leste stuypen
Hem pranghen aende ziel, of inde leden kruypen;
De jeught is wonder tay, en worstelt mette doodt,
Maer die veel jaren telt, en houft maer eenen stoot.

Div: XI.B.2.1

Homo pomo similis.

Div: XI.B.2.2

Poma, sub autumnum curvos onerantia ramos,
In calathos, digito vix bene tacta, fluunt:
At movet, & totam quatit aspera villica matrem,
Dum pyra praepropera vellit acerba manu.
Vix luctantem animam, post vulnera multa, resolvit
Cum petit imberbes mors inopina genas.
At tremulo vix parca seni fatalia tangit
Stamina, & ille suum labitur in tumulum.

Div: XI.B.3.1

La meure pomme, un vieil homme.

Div: XI.B.3.2

Veus tu voir la façon du trepasser des hommes?
Mets tes yeux au jardin ou que l'on cueille pommes,
Le fruict se tient au bois quant il est verdelet,
D'un petit chocq du vent la meure pomme chet.

Div: XI.C.1.1

Ick begheere te verscheyden vanden lichame, ende met Christo te zijn; want dat is verre het beste.

Div: XI.C.1.2

Wanneer den bogartman het fruyt begint te plucken,
En dat hy met ghewelt moet aende tacken rucken,
Dat is een vaste peyl van haren wranghen aert,
Die even inde pluck haer wesen openbaert.
Wanneer de bleecke doot comt trecken aende menschen,
En datse strevigh zijn, en om te leven wenschen.
Dat is van stonden aen, dat is ghenoegh gheseyt,
Dat haer noch wranghe sucht ontrent den boesem leyt.

Div: XI.C.2.1

Quod crudum, idem & pertinax.

Div: XI.C.2.2

Villicus irrigui dum munera colligit horti,
Prodiga maturum sponte dat arbor onus:
Si qua legi renuunt, ramisque tenacibus haerent,
Scilicet ingrati poma saporis erunt.
Corpora mors hominum manibus cum vellit avaris,
Mens bona, ne saevi; sponte sequemur, ait.
Qui negat avelli se posse, Deoque resistit,
Exhibet, heu! crudi pectoris ille notas.

Div: XI.C.3.1

Ne crains point la sentence de la mort.

Div: XI.C.3.2

Se tient fort aux rameaux quant meurre n'est la pomme;
Le fruict doux a manger bien aisement l'assomme.
Qui resiste au destin, & de la mort a p?ur,
Cognoistre faict, qu'il a mauvais humeurs au c?ur.

Div: XII.A.1.1

Die steelt, die queelt.

Div: XII.A.1.2

Ick vont eens op een tijdt de liefste sitten slapen,
Ick sagh haer rooden mont ick bleefer op staen gapen,
Dies kreegh ick stelens lust. Maer wat een dievery!
Ick stal een kus van haer, maer sy een hert van my.
De muys ontrent het speck die eet met groot verlanghen,
Sy vat en wort ghevat; sy vanght en wort ghevanghen:
Siet wat een vreemde streeck! wat kunstjes weet ghy lief!
Ghy sit gherust en slaept, en steelt noch uwen dief.

Div: XII.A.2.1

Fit spolians spolium.

Div: XII.A.2.2

Forte super viridi Phyllis mea fronde sedebat,
Occulerat placidus lumina victa sopor.
Accedo, labra iungo labris; dumque oscula furtim
Paucula surripio, me rapit illa mihi.
Dum vorat, occulto trahitur sic piscis ab hamo,
Musque perit, gratum dum petit ore cibum.
Improba, furandi quis te neget esse peritam,
Cum vigil, in somno, fur tibi praeda cadat?

Div: XII.A.3.1

En prenant, surpris.

Div: XII.A.3.2

Qui chasse au parq d'amour a bien dessein de prendre,
Mais las! va prisonier, sans y penser, se rendre.
En prenant les appasts se prenent les souris:
Voicy la chasse, amy, ou le veneur est pris.

Div: XII.A.E.1

It savoures but of little gaine,
When theeves of thefte doe first complaine.

Div: XII.A.E.2

I lately founde my love a sleepe, amongst the flowers greene,
And gazinge on her corall lips, her cheekes, and closed eyne:
To stealinge then was I inclynde, a pettie theeverie,
It was a kisse I stole from her, shee stole a harte from mee.
Like as the silly mouse, the bayte of bacon to obtaine,
And catchinge it is caught her selffe, and so is put to paine,
Even so my love by this strange thefte, shee sleepinge at her ease
Yet robbs the theeffe, so dubble gaine, shee makes of mee alwaies.

Div: XII.B.1.1

Naer langhe loopen, moetmen't bekoopen.

Div: XII.B.1.2

Ick was voor desen vry, ick gingh al waert my luste,
En als ick woelen mocht dat was mijn soetste ruste;
Nu was ick in het graen, en dan ontrent het meel,
Mijn t'huys was overal, want holen had ick veel:
Ten lesten sagh ick hier dit lecker beetjen hanghen,
Ick proefdet maer een reys, en siet ick was ghevanghen:
Nu sit ick hier en kijck. O vrienden niet te mal;
'Een die gheduerigh loopt raect eenmael inde val'.

Div: XII.B.2.1

Nimia libertas fit servitus.

Div: XII.B.2.2

Liber eram, memini, per amoena vireta ferabar;
Nec mihi grata quies, nec satis una domus;
Polline distento prae polline grana placebant,
Saepe merum pepulit, saepius unda sitim.
Huc tandem nidore novo me pellicit esca,
Quam, miser! ut coepi lingere, captus eram:
Libertas nocuit. fit stulta licentia carcer,
Omnia dum lustrat musculus antra, perit.

Div: XII.B.3.1

A la fin, se prend le fin.

Div: XII.B.3.2

Ma bouche auparavant n'estoit que trop friande,
Voulant, par chasque fois, eschanger de viande;
Me voila pris en fin: j'ay maintenant ma part?
Maint pert sa liberté helas! pour peu de lard.

Div: XII.C.1.1

Op eene stont, komt straf, en sond'.

Div: XII.C.1.2

Soo haest de snoode rat het speck heeft aenghegrepen,
Soo sluyt haer oock de val, daer staetse dan benepen;
Wat is nu vanden roof? want met de valle slough,
Soo was dat haer de schrick door al de leden jough.
Tis niet ghenoegh gheseyt, nae sonden komen plaghen;
Een boos-wicht lijt terstont, en voelt gewisse slaghen;
Want op den eyghen stont dat hy de sonde doet,
Soo comter metter daet een beul in sijn ghemoet.

Div: XII.C.2.1

Poena, comes sceleris.

Div: XII.C.2.2

Ah quoties falsae nos ludit imaginis error!
Mus sibi dum fingit prandia, carcer adest.
Et vorat, & capitur; nec erit mihi dicere promptum,
Quid prius eveniat num sapor, anne dolor.
Mus peccator homo est; quisquis mala gaudia carpit
Corpore, quod pectus mordeat, intus habet.
Poena voluptatis comes est dolor ipsa voluptas;
Impurus nunquam gaudia pura tulit.

Div: XII.C.3.1

L'orgueil est il venu? aussi est venue l'ignominie.

Div: XII.C.3.2

Si tost que la Soury ronger le lard s'avance,
La voilà prinse au corps, tout a la mesme instance.
Le creve-c?ur est prest a l'homme qui faict mal:
La peine & le peché marchent d'un pas esgal.

Div: XIII.A.1.1

Van roock werd' ick ghevoet.

Div: XIII.A.1.2

Men hout dat Venus kint meynt handel aen te grijpen,
Het veylt taback te coop, en menigh hondert pijpen.
Roock is sijn kramery, roock is sijn beste vont,
Roock schiet hem uyten neus, roock berst hem uyten mont;
Roock sweeft hem om het oogh, soo datse beyde weenen,
En noch ist al vermaeck, ghelijc de vrijers meenen;
Roock is sijn gantsche rijck, roock is sijn beste goet
Tis roock, tis enckel roock, al wat den minnaer voet.

Div: XIII.A.2.1

Fumos vendit Amor.

Div: XIII.A.2.2

Aerio de rore trahunt alimenta cicadae,
Futilis aura tibi dat, salamandra, cibum.
Nautica plebs avido tabaci bibit ore vaporem,
Nostra, levi fumo, pectora nutrit amor.
Mira puer Veneris vasto promittit hiatu:
At si perspicias singula, fumus erit:
Fumus amans, & fumus amor, mens fumus amicae est,
Et speciem fumi, quidquid amamus, habet.

Div: XIII.A.3.1

Amant ton heur, n'est que vapeur.

Div: XIII.A.3.2

A l'amoureux esprit la grace de sa dame
Rapporte sa vigeur, faict revenir son ame;
Des dames la faveur n'est que fumée & vent,
De rien, que des vapeurs, se doncq nourrit l'amant.

Div: XIII.A.E.1

Venus dooth feede her broode with smoke,
When as the same even dogs would choke.

Div: XIII.A.E.2

Wee see that Venus broode is forc'de themselves a trade to make,
Whose dealinge is with pypes, wherewith, Tobacco they doe take.
The substance of theire ware is smoke, smoke is theire whole desire
Who puffe it out at nose and mouth, like to th'infernall fire.
A vaporouse smoke is all theire wealth, theire giddie heades to feede,
Whose lovesick Dampes bereaves them of theire sences at theire neede.
They give us smoke for drinck, and smoke to eate they give also:
For why: theire whole societie about with smoke doe goe.

Div: XIII.B.1.1

Fy! die roock eet, en beter weet.

Div: XIII.B.1.2

De salamander leeft alleen uyt schrale winden,
De krekel weet haer aes ontrent den dauw te vinden.
Maetroos ghebruyct taback, die licht daer henen schiet,
Maer die in hoven leeft eet roock en anders niet.
Wat is doch hoofsche gunst? een wasem haest verdweenen,
Sy rijst ghelijck een damp, en gaet dan weder henen
Als yet dat noyt en was. Ghesellen zijtje wijs,
Laet princen haren roock en eet ghemeene spijs.

Div: XIII.B.2.1

Aula vapor levis est, fumi venduntur in aula.

Div: XIII.B.2.2

Stellio semper hians ventis nutritur, & aura;
Colligit e liquido rore cicada cibum.
Ore trahit fumum tabaci, quem naribus efflat,
Nauta, procellosum dum mare linter secat.
Aula vapore suis alimenta clientibus affert:
O miseros! procerum futilis umbra, favor.
Aula vale, mihi caula placet, nemorumque recessus;
Cultor ego hic sanctae rusticitatis ero.

Div: XIII.B.3.1

Mieux mestier, qu'Esprevier.

Div: XIII.B.3.2

Le matelot est gay, quand du tabacq peut prendre;
Et le fumeux broillard attire jusqu'au c?ur:
De l'air se resiouit, & paist la salamandre,
Pour tous le courtisan ne vit que de vapeur.

Div: XIII.C.1.1

Kost en kleederen hebbende, wij sullen ons daermede laten ghenoeghen.

Div: XIII.C.1.2

Al heeft maetroos alleen een pijp taback gedroncken,
Hy krijght een vrolijck hert al waer hem wijn gheschoncken;
De krekel eet den dau; de salamander wint,
Tis vreemt waer menigh dier sijn dranck en eten vint.
Wil yemant met bescheyt de reden plaetse gheven,
Men houft gheen groote kost, om wel te moghen leven,
Ghy daerom wieje zijt, die wenst te zijn gherust,
En eyst gheen meerder goet, maer bid om minder lust.

Div: XIII.C.2.1

Sapientis facilis victus.

Div: XIII.C.2.2

Nautica plebs titubat, credas mera vina bibisse;
Quodque bibit, tabaci nil nisi fumus erat.
Stellio se ventis, se rore cicada saginat;
Nec minus in silvis hic salit, illa canit.
Quam modico contenta cibo mens aequa quiescit!
Rapa triumphales pavit adusta viros.
Non augenda tibi res, sed minuenda cupido est:
Delitiis animum si saturare velis.

Div: XIII.C.3.1

C?ur content, grand talent.

Div: XIII.C.3.2

Le Matelot est gay beuvant de la fumée,
La sauterelle au bois se paist de la rosée,
Ton cœur, ton foible corps sera tost assouvi.
Les desreglés desirs si tu mets en oubli.

Div: XIV.A.1.1

Bly, door slaverny.

Div: XIV.A.1.2

Doen ick mijn eyghen was, en mocht al omme sweven,
Doen leyde ick even staech een stil, en droevich leven,
Maer na dat my de min bracht in den soeten dwangh,
Doen word mijn tonghe los, en maeckte bly ghesangh:
Ick lach, ick raes, ick speel, en schoon ick sta gesloten,
Gheen tijt heeft my verveelt, geen dingh heeft my verdroten;
O soete slaverny, en aenghenaem ghewelt!
Het is een minnaer vreucht, dat ander lieden quelt.

Div: XIV.A.2.1

Amissa libertate laetior.

Div: XIV.A.2.2

Omnibus angores, uni mihi gaudia portat
Carcere secludi servitiumque pati:
Tunc, cum liber eram, sola spaciabar in umbra,
Moestus, inops, tacitus, nec vigor ullus erat.
Ex quo dia Venus me carcere clausit amoris,
Ex illo lepida garrulitate loquor:
Nunc cano, nunc vocum non est simulantior alter:
Quo mihi libertas? Sors mea ferre iugum.

Div: XIV.A.3.1

Prison gaillard m'a faict.

Div: XIV.A.3.2

I'estois muet au bois, mais prisonier en cage
Ie rie, & fais des chants; je parle doux langage.
Chacun, fils de Venus, qui porte au c?ur ton dard
Est morne en liberté, & en prison gaillard.

Div: XIV.A.E.1

A prison faire is better for mee,
Then if I were at libertie.

Div: XIV.A.E.2

So long as I did range abroade, and had my libertie,
So longe was I in pensivenesse, voyde of all melodie:
But since that I to prison came, within these boundes confynde,
My lovely bondage loosde my tongue, and cheared hath my mynde.
For now all day for joy I singe, though I in prison lye,
For nought at all doe I take care, I knowe no miserye
This Bondage sweete I doe imbrace, it is to mee great gaine;
And lovers likewise doe reioyce, when others lye in paine.

Div: XIV.B.1.1

Dwanck leert sanck.

Div: XIV.B.1.2

Indien de Papegay waer in het wout ghebleven,
Sy hadde daer gheleyt een woest en beestigh leven,
Maer nu sy door bedwangh by menschen is gheleert,
Soo komtet datse spreect, en in het hof verkeert.
Is yemant oyt ghesint om eere na te jaghen,
Hy moet van eersten af, hy moet ghewilligh draghen
Al wat de tucht ghebiet. Bedwangh ontrent de jeught
Wort eere metter tijdt, en niet als enckel vreught.

Div: XIV.B.2.1

Magistra virtutis, disciplina.

Div: XIV.B.2.2

Si foret in silvis per devia rura vagatus,
Nec cavea viridis claussa fuisset avis;
Non, regum conviva dapes, non ore falernum
Gustet, & aurato non recubet thalamo:
Nec lepidos daret ore sonos, nec amabile murmur,
Nec domino posset dicere, Caesar ave.
Fraena det ingenio, iuvenilibus imperet annis,
Optati ingreditur quisquis honoris iter.

Div: XIV.B.3.1

P?ur, grand inventeur.

Div: XIV.B.3.2

Si j'eusse mon plaisir suivy au verd bocage,
Ma langue n'eut jamais parlé humain langage,
Me voila bien appris par supporter tourment;
Sans estre assoubjecty nul ne devient sçavant.

Div: XIV.B.1.a.1

Op het selve beelt een andere sin.

Div: XIV.B.1.a.2

De wilde Papegay eerst in het wout ghevanghen,
Wil enckel uyt de koy, en door de sporten pranghen,
Maer alsse gheenen troost in dit ghewelt en siet,
Soo steltse zich gherust, en singht een gheestich liet.
Wanneerder eenich mensch met druck is overladen,
Ick weet hem groot behulp tot alle groote quaden,
Want, als de gantsche ziel met plaghen is vervult,
Daer is gheen beter dingh, als lijden met ghedult.

Div: XIV.B.2.a.2

Capta recens laqueis, & vimine clausa palustri,
Carceris impatiens se quoque laedit avis;
At cum nulla fugae ratio, nec abire potestas,
In medio tandem carcere dulce canit:
Scilicet aerumnis patientia sola medetur,
Non alia melius pellitur arte dolor.
Vincula dura magis luctantia crura fatigant,
At tandem leve fit, quod bene fertur onus.

Div: XIV.C.1.1

Dienst-knecht der gherechticheydt is vry van sonde.

Div: XIV.C.1.2

Al vloogh ic in het wout, al sat ic daer verborgen,
Noch leefd'ic evenwel in veelderhande sorgen,
Het ruyschen van een riet, het drillen van een blat,
Dat bracht my inden schrick van, ick en weet niet wat:
Nu ben ick (naer het schijnt) en sooje meent gevangen,
Maer vrient, het is gemist; 'ken hebbe geen verlangen
Te wesen dat ick was. een harde slaverny
Die maect oock inden dwangh een reine ziele vry.

Div: XIV.C.2.1

Bonorum servitus, libertas.

Div: XIV.C.2.2

Ad strepitum folii, trepidum me sylva videbat;
Ne caperer, timido pectore semper eram:
Carcere nunc claudor, sed an hoc sit carcere claudi?
Ianua saepe patet, nec iuvat ire foras.
Vincla placent, mihi dulce iugum, mihi carcer amoenus:
Ah! dum vita foret libera servus eram.
Libertas servire Deo est, huic subdere discat,
Qui sibi servari libera colla velit.

Div: XIV.C.3.1

A Dieu servir, est regner.

Div: XIV.C.3.2

Bien que je sois captif, si ne suis miserable;
I'ay pris congé des boix, prison m'est agreable:
Sauvage vie a Dieu, tu n'as felicité:
S'assujettir a Dieu, est vraye liberté.

Div: XV.A.1.1

Mijn last is aen my vast.

Div: XV.A.1.2

Soect yemant los te zijn van alle minne-banden,
So laet de vrijster daer, en trect in vreemde landen
Roept Naso tot de jeught; maer na dat ic het vind,
De raet die Naso gheeft, en is maer enckel wind:
Ick hebbe verr' gheseylt, ic hebbe veel ghereden,
En siet! het oude pack dat cleeft my aen de leden;
Dat draegh ic op den bergh, dat vind ic in het dal,
'Ach! wat int herte woont dat voert men over al'.

Div: XV.A.2.1

Fugiendo, non effugit.

Div: XV.A.2.2

Naso viam docuit longos mollire furores,
A patria, ut valeas, inquit, Amator abi,
Iussa secutus eram, memini, tua doctor Amoris,
Hoc quoque sustinui dicere, Phylli vale.
Iamque feror; iuga montis equo, mare puppe pererro:
Me tamen impositum, me tamen urget onus.
Non animum fugiens, coelum modo mutat, Amator.
Quo fugis? heu! tecum, dum fugis, ibit Amor.

Div: XV.A.3.1

Fuir ne sert.

Div: XV.A.3.2

Soit que je cours aux champs, ou dans la mer me baigne,
Par tout, ou que je vais, mon mal las! m'accompaigne,
Que fais-je pauvre Amant? ie porte mon malheur,
Ie change de païs, gardant le mesme c?ur.

Div: XV.A.E.1

Where that I runne, goe, creepe or flye,
My burthen on my back doth lye.

Div: XV.A.E.2

If thou desire to be set free from Cupids cruell bandes,
Then seeke adventures I thee wish abroade in forraigne landes.
For this advise doth Ovid give, who Venus well did kno'e:
Let Venus fondlinges prate theire fill, I knowe it is not soe.
For I have trugde, gone, runne, and crept, by sea and eke by land
Yet feele I still upon my back, my burthen where I stand,
It sticks so fast to mee, that I with paine doe groane and faint,
For each one shall his owne pack beare: what bateth their complaint?

Div: XV.B.1.1

Als ick springh, so waechtet al.

Div: XV.B.1.2

De Schilt-pad draeght haer huys geduerich op de leden,
Sy gaet als sonder sorgh, en sachtjens henen treden,
Men vintse menichmael van alle noot bevrijt,
Al gaet de vos sijn hol, de beer sijn leger quijt;
Wie in sijn boesem draegt, sijn gelt, en beste panden,
Sijn winckel, sijn beslagh, sijn vette kooren-landen,
Die heeft een seker erf, en wandelt onbevreest;
'Waer is doch yemant arm die rijck is inden geest?'

Div: XV.B.2.1

Omnia mea mecum.

Div: XV.B.2.2

Omnia qui secum portat sua, non vada salso
Horreat in fluctu, non freta vasta tremat
Non tristi miser ore domus, molesque relictas
Respiciat, parva dum rate vectus abit:
Ingruat ense latro, grassentur ad ostia fures,
Aut canit, aut placido membra sopore levat.
O secura quies! o paupertatis amicae
Commoda! foelices qui tua dona colunt.

Div: XV.B.3.1

Seurement va, qui rien n'a.

Div: XV.B.3.2

Tout ce que m'appartient tousjours chez moy je porte,
O joye, & o bonheur de non vulgaire forte!
Ce que le monde fuit, c'est ma felicité?
O quel plaisir comprend un' docte pauvreté.

Div: XV.C.1.1

Die sonde doet, is der sonden dienaer.

Div: XV.C.1.2

Waer heen ellendich dier? ey! wilt u ganghen staken,
Het is om niet ghepoocht, door vluchten los te raken;
Gaet aen het open strant, of in het dichte wout,
Het cleeft u aen het lijf, dat u gevangen houdt.
Is yemant overstolpt met ongesonde lusten,
Die torst een staghe last, waer sal hy connen rusten?
Al rotst hy om het lant en hier, en weder daer,
Sijn pack dat blijft hem by, en weeght hem even swaer.

Div: XV.C.2.1

Impius, & in libertate, servus est.

Div: XV.C.2.2

Impia quae proprio mens pondere pressa laboras,
Quo fugis? in nulla pes tibi fixus humo.
Nil fuga profuerit, nam quod fugis, instat eunti:
Impia perpetuus mens sibi carcer adest.
Cui corpus, cui corda regit malesuada cupido,
Colla licet iactet libera, servus erit.
Nil iuvat, heu! latebras animo quaesisse nocenti,
Hunc, licet effugiat carcere, carcer habet.

Div: XV.C.3.1

Qui mal vit, son mal le suit.

Div: XV.C.3.2

Va t'en, ou tu voudras; ce non obstant sans cesse
Ta charge te poursuit, & ton fardeau te presse.
C?ur plein d'impieté; encores que tes pas
Sont pleins de liberté, esclave tu seras.

Div: XVI.A.1.1

Oock brant in zee.

Div: XVI.A.1.2

Wat seyltmen over zee in alle vreemde landen?
Het vier, het minne-vier can in het water branden:
De groote zee-lamprey en houdt geen vaste ree
En lijt noch echter brant te midden in de zee.
Waer sal een vrijer heen? waer sal een minnaer varen?
Hoe? is niet Venus selfs ghesproten uyt de baren?
Besiet het gantsche diep, het krielt van haren brandt,
De zee heeft oock haer vier; 'tis Venus vaderlandt.

Div: XVI.A.2.1

Div: XVI.A.2.2

Dum natat, & siculis Murena vagatur in undis,
In medio Phoebi tangitur igne freto.
Vidi ego, qui fugeret trans aequora fulmen Amoris
Igne vel in medio non caruisse mari.
Vidi ego, quem flammis Cytherea recentibus ussit,
A patria celeri dum rate vectus abit.
Ah! furit, & gelidis ardet delphinus in undis:
Orta mari Venus est: hic quoque regnat Amor.

Div: XVI.A.3.1

Et mesme l'eau a son flambeau.

Div: XVI.A.3.2

Que sert au pauvre amant de tracasser le monde
Puis qu'on se sent brusler au plus profond de l'onde?
Murene rien ne faict que par la mer flotter,
Si est-ce qu'on la voit ce non obstant brusler.

Div: XVI.A.E.1

Or if upon the waves I turne,
Yea even in the sea I burne.

Div: XVI.A.E.2

Put case that by thy travell farre thy olde love were forgott,
May not a fresh love in the way thy minde torment as hott
As did the first. The sea-lamprey even by the sunns hott beames,
Is scortcht and partcht, yea weltringh burnt in middest of the streames.
Remember that Dame Venus is herselffe sprung from the floods.
For loe the savadge beastes doe runne for shelter in the woods
Into the waters deepe; and there doe paire and paire agree
For water hath his burninge force, t'is Venus owne countrie.

Div: XVI.B.1.1

Liefde is luy.

Div: XVI.B.1.2

Hoe dus weet-gierich hert! uw' eertijts lieve boecken
Zijn nu verrot, vermot, en in het stof te soecken.
Ghy waert, na mijn onthoudt, wel eer een dapper man,
Nu sitje maer en dut: wat isser oorsaeck van?
Ha 'ksie nu watter schort: Murena gingh doorgronden,
De diepten vander zee, nu leyt hy vast gebonden
Getroffen vande son. Wien liefdes fackel brant
Die leyt van stonden aen de boecken uyter hant.

Div: XVI.B.2.1

Colit otia saucius igni.

Div: XVI.B.2.2

Magne natator ubi es? tu regna per invia ponti,
Perque sinus vitrei marmoris ire soles:
Nosse labor fuerat delphinas, & horrida cete,
Quidquid & in vasto gurgite doris alit:
Nunc sine mente iaces, nunc pectora sole perustus
Non potes a radiis solis abire domum.
Si quis amore calet, consueta negotia cessant;
Cedit acidaliae castalis unda faci.

Div: XVI.B.3.1

d'Amour captif, devient oisif.

Div: XVI.B.3.2

Moy, qui soulois souvent passer la mer a nage,
Ne fais rien maintenant, qu'a mon soleil homage.
L'amour est un tiran; il veut le c?ur entier,
Par la tout amoureux, oublie son mestier.

Div: XVI.C.1.1

Ick ben het licht der werelt, wie my navolcht, die en sal inde duysternisse niet wandelen.

Div: XVI.C.1.2

Eens was ick glibber-glat, eens gingh ick liggen schuylen
Of in het schrale sant, of inde modder-kuylen;
Maer, nu des hemels glans my crachtich heeft geraect,
Soo ben ick metter daet een ander dier gemaect:
Nu, sweef ick boven stroom, gescheiden vande tochten
Die ick voor desen sach by ander zee-gedrochten.
Wie eenmael is verwarmt van Godes heylich vier
En wroet niet in het slick gelijck een ander dier.

Div: XVI.C.2.1

Igne vetor mergi.

Div: XVI.C.2.2

Cui modo turpe lutum, modo futilis alga tegebat,
Et modo foedabat vilis arena caput;
Cui modo phoca comes, conchisque regentia cete,
Quantaque sub vitreo gurgite monstra latent,
Ecce! sacrae tumidis ope lampadis efferor undis;
Perque fretum, salso tutus ab imbre, feror.
Fluctibus eripitur, mergi nequit, altior unda est
Percaluit sancto cui semel igne iecur.

Div: XVI.C.3.1

L'eternel est ma lumière & ma delivrance: de qui aurai-je peur?

Div: XVI.C.3.2

La sange de la mer m'alloit dessus la teste,
I'estois environné de maint' hideuse beste;
Mais puis que le soleil m'a faict nager si haut,
Du goufre de la mer maintenant ne me chaut.

Div: XVII.A.1.1

Vlam eerst gheweken, haest weer ontsteken.

Div: XVII.A.1.2

De vlam was eens gebluscht die in my plach te woelen,
Ick voelde, met vermaec, mijn eersten brant vercoelen,
Al watter over bleef was maer een cleyne vonck,
Soo dat mijn welich hert van enckel vreuchde spronck:
't Gheviel eer langhen tijt dat ick het vier ghenaecte,
My dacht, ten was gheen noot, soo icket niet en raecte;
Dus stont ick maer en keeck, en noch eer ick vertrac,
Een vlam viel uyt de vlam die mijnen rooc ontstac.

Div: XVII.A.2.1

Flamma, fumo proxima.

Div: XVII.A.2.2

Quisquis es, antiqui remove monumenta caloris,
A regno Dominae qui modo liber abis.
Vera nec ora vide, moveat nec imago salivam;
Nec digitis gemmas, quas tulit illa, gere.
Vulnus erit, leviter modo tacta sit, aegra cicatrix,
Ardorem revocat fomitis icta silex:
Fax extincta recens trahit, ah! trahit eminus ignem,
Et redit in flammam, quod vapor ante fuit.

Div: XVII.A.3.1

Flambeau qui fume, tost se rallume.

Div: XVII.A.3.2

As tu esteint l'amour? ne fay tant la bravade,
Sa flame, a ton flambeau jectant comme un ?illade,
(En cas que seulement l'approches tant soit peu)
D'un traict non apperceu te mettra tout en feu.

Div: XVII.A.E.1

The sight of fire revives againe
The smokinge weike untoucht, certaine.

Div: XVII.A.E.2

Late was I freede from th'fierie flame, which woulde mee haest have ended,
I felt a coolinge at my harte, my strength againe amended:
A sparke that I yet smoakinge had, was all that did remaine
For joy of such deliverance, my harte was glad and faine.
It hapned soe that in short tyme, a fire I did come reare,
I thought, so longe I toucht it not, I had no cause to feare,
I onely but lookt on, alas, her flame to mee-wardes tended
Wich kyndled streight my flame againe, and so my joy soone ended.

Div: XVII.B.1.1

Eens ghebrant, haest ghevlamt.

Div: XVII.B.1.2

Hoe licht ontsteect een licht dat eens te voren brande,
Die eens is licht geweest raect licht in nieuwe schande;
Een doove kool ontvonct als sy maer vier en rijct,
De tintel wort tot vier door al dat vier ghelijckt.
Hoe licht vervalt de mensch tot alle quade streken
Die van een slim ghebreck eerst onlancx is gheweken!
Een die sich waghen derf, eer dat hy recht ghenas,
Gheraeckt licht in het vuyl, daer hy te voren was.

Div: XVII.B.2.1

De facili natura recurrit.

Div: XVII.B.2.2

Ausa vapore levi tremulis alludere flammis
Fax extincta, novo protinus igne calet:
Pieriis fomes sua lumina reddit alumnis,
Vix bene scintillam cum dedit icta silex.
In veterem flecti quam cerea corda figuram!
Crimen in antiquum pectora sponte fluunt:
Dum veteris scintilla mali modo parva supersit,
Semper ad ingenium mens malesana redit.

Div: XVII.B.3.1

En vertu novice, rechet bien tost en vice.

Div: XVII.B.3.2

Si tu viens de chasser le vice de ton ame,
O ne t'approche pas a ta vieille flame;
Car bien que d'estre esteint te semble ce flambeau,
En l'approchant du feu, il brusle de nouveau.

Div: XVII.C.1.1

De glimmende wiecke en sal hy niet uytblusschen.

Div: XVII.C.1.2

De ziel heeft menichmael haer eerste licht verloren,
Sy leyt als sonder glans, en niet ghelijc te voren,
'Tis maer een damp alleen, die als een teycken gheeft
Dat noch in eenich deel haer eerste wesen leeft;
Maer als wy 'thelder licht van Godes woort genaken
Soo wort de rooc een vlam, de geest begint te waken;
Hoe groot is dijne gunst ontrent de menschen, Heer,
De wieck die maer en rooct en blustje nimmermeer.

Div: XVII.C.2.1

Dum spiras, spera.

Div: XVII.C.2.2

Dum mihi fax tenuem vix spargit in aera fumum,
Fax, decor ille mei pectoris, alma fides;
Ad verbi, Pater alme, tui iubar ora reflecto,
Eque tua supplex lumina luce peto:
Sponte tui nobis venit obvia flamma favoris,
Flamma, vel extinctas docta ciere faces.
Quanta tua in miseros clementia, Rector Olympi,
Qui moribunda nova lumina luce beas!

Div: XVII.C.3.1

Bien heureux sont ceux qui ont faim & soif de justice: car ils seront rassasiez.

Div: XVII.C.3.2

Bien que la chair ait faict a ma foy grande bresche,
Tu n'esteins pas, mon Dieu, la my-esteinte mesche:
Quant je regarde a toy, mon jà debil flambeau
S'esclaircit derechef d'un lustre tout nouveau.

Div: XVIII.A.1.a.1

Vast, of weest vast.

Div: XVIII.A.1.a.2

Hoe comt de slimme gast, hoe comt de snoeper loeren
Om my tot sijnen roof in haesten wech te voeren!
Hoe comt de lincker hier, en seyt, hy is mijn vrient!
Ick weet dat hy my lieft, maer niet ghelijc het dient.
Gheen rat en eter speck, al isset haer verlangen,
Of moet haer inde val te voren laten vangen:
Wie hier yet anders meent, die heeftet qualijc veur;
Ghy sooje mint, en meent, clopt voor de rechte deur.

Div: XVIII.A.1.b.2

Hebi' in den sin,
Oprechte min,
Soo komt hier in
  Men sal u hooren:
Maer steeckt uw' pin
Ghelijck een spin
Tot quaet begin
  Soeckt vuyle slooren.
Ick weet den treck
En 'tloos besteck
Van uw' ghebreck,
  Ick ken uw' stenen:
Die speelt de geck
En krijght den beck
Niet aen het speck,
  Dus wandelt henen.

Div: XVIII.A.3.1

Pris dois estre, devant repaistre.

Div: XVIII.A.3.2

Si tu veus, compagnon, qu'on ouvre a toy la porte,
Il te sera besoing hurter d'un' autre sorte:
Va t'en au droict costé, nul est d'ailleurs admis:
Nul mange icy du lard, qui ne veut estre pris.

Div: XVIII.A.E.1

Who seekes his love to take and winne
Must taken be if hee enter in.

Div: XVIII.A.E.2

What now Iack Sauce, why come you here, in this dishonest sorte,
Thinke you myne honestie t'abuse, and then with mee to sporte?
You mee affect, I knowe it well, but not as I require,
In vaine a back-doore you doe seeke, in vaine is youre desire.
The rat for bacon though hee longes, for-beares thereof to eate:
Unlesse before as captive hee, be taken by a cheate.
Who other wayes attemps, may misse, for as I said before,
In honest sorte who seeks to speede, must knock at the right dore.

Div: XVIII.B.1.1

Die noten wil smaken, die moetse kraken.

Div: XVIII.B.1.2

Ghy siet het lecker aes, en dreychtet mette tanden,
Ghy wout wel aen het spec, maer geensins inde banden;
Dus blijfje buyten schoots, en gheeft u nimmer bloot
Maer sonder groot ghevaer, en worter niemant groot;
Gheen kooren sonder hayr, gheen noot is sonder schellen,
Men siet, wie rosen pluckt dat hem de prickels quellen;
Al wie becomen wilt dat hy van herten wou,
Wat staet hy slecht en siet? de hant moet uyt de mou.

Div: XVIII.B.2.1

Aude aliquid.

Div: XVIII.B.2.2

Esca quidem placeat, sed te metus arcet ab esca,
Nempe latent blandis vincla propinqua cibis:
Quid te vincla fugant? quid carceris impedit horror?
Quem labor absterret, praemia nulla manent.
Grana latent paleis, dura nuce nucleus haeret;
Et rosa tangenti punget acuta manum.
Qui facinus forti memorabile pectore versat,
Audeat; ille nihil, qui nihil audet, habet.

Div: XVIII.B.3.1

Jamais paresse, ne fit proüesse.

Div: XVIII.B.3.2

Le rat voyant le lard, souhaite de le prendre,
Mais toutefois pourtant captif ne s'y veut rendre.
Nul homme vient au bout de son contentement,
Qui n'a premier souffert du mal & du tourment.

Div: XVIII.C.1.1

Gheen verblyden, als naer het lyden.

Div: XVIII.C.1.2

De rat loert op het speck, en wenscht het met verlangen,
Maer blijft doch uyt de val om niet te zijn gevangen,
Sy name wel het aes dat zy voor ooghen siet,
Maer vreest het ongemack, want dat en wilse niet.
Een yder wenscht in vreucht, hier na te mogen leven,
Doch op den engen wegh en wil hem niemant geven;
Maer sonder diep gevaer, en sonder groote pijn,
En kan noyt eenich mensch in rechte vreuchde zijn.

Div: XVIII.C.2.1

Ni patiaris, non potieris.

Div: XVIII.C.2.2

Esca quidem placeat, sed proxima vincula muri,
Si caveam subeat, triste minantur iter.
Ergo stat, & praeda tuto parat ore potiri;
At miser impranso musculus ore gemit.
Optat homo velletque thoris accumbere divum,
Difficili sursum sed piget ire via.
Quid salebras, quid vincla times? moriatur oportet
Dum vivit, moriens vivere si quis amat.

Div: XVIII.C.3.1

Quiconque veut venir apres moy qu'il renonce a soy mesme & charge sa croix sur soy & me suive.

Div: XVIII.C.3.2

Chacun desire es cieux heureusement a vivre,
Ains du chemin estroit la route ne veut suivre,
En vain doncq, o soury, esperes tu du lart,
Puis que de la prison ne veux aussi ta part.

Div: XIX.A.1.1

Voor kleyn ghenucht, groot ghesucht, en langh gheducht.

Div: XIX.A.1.2

Ghy die voor desen os siet spel, en versche rosen,
Siet oock wat achter volght, en let hoe corte posen
Hoe ras vergaenden vreucht de malle jonckheit heeft,
En wat de quade lust voor harde nepen gheeft.
Siet, vrienden, vuyl bejagh en baet ons niet met alle,
Al is het eerste soet, het eynd is enckel galle;
Ach dat men vreuchde noemt duert maer een corte wijl,
Van voren schijntet spel, van achter is de bijl.

Div: XIX.A.2.1

Quod iuvat, exiguum est.

Div: XIX.A.2.2

Qui pecus hic lituosque vides, vinumque, rosasque,
Te foedae veneris regna videre puta:
Hei mihi! quam levis est & quam brevis ista voluptas,
A tergo lanius tela cruenta gerit,
Frusta coquus torret. Vos, qui peccastis in igne,
Mox dabitis rapido membra pianda foco;
Membra focus male sana coquat; perit ignis in igne.
Corpore non aliter gallica pestis abit.

Div: XIX.A.3.1

Pour un playsir.

Div: XIX.A.3.2

Voy, jouvenceau, ce b?uf couvert bien de couronnes,
Mais le boucher le suit. Quant au plaisirs t'addonnes
Helas! la volupté n'est que pour peu de temps,
Et si t'en trouveras saisi de longs tourments.

Div: XIX.A.E.1

What helpes a little Ioy? certaine,
When after pleasure, followeth paine.

Div: XIX.A.E.2

When as you see this stall-fed oxe, thus deckt with flowers greene:
Then thinke you see the joy of those, that in theire wreake and teene
Doe tryumph in lasciviouse lust: who for a moments pleasure
In dauncinge, musicque, wyne and myrth, doe make thereof a treasure:
But soone this pleasinge pastyme endes, which many bringes to thrall;
Such sweete beginninges often are powdred with bitter gall.
Let this oxe your example bee, least that you prove like rodd
His body soone was butchered, his flesh was roast and sodd.

Div: XIX.B.1.1

In voorspoet siet toe.

Div: XIX.B.1.2

De gild-os gaet daer heen verciert met rose-cranssen,
Men hoort den trommel slaen, men siet de kinders dansen;
Hy schuym-bect inden wijn, en pruyst van enckel vet,
Maer peyst niet aen de bijl, die op hem is ghewet.
Hoe menich isser trots, en gaet daer moedich proncken,
Die, eer de sonne daelt, in pijne leyt ghesoncken:
Neemt, vrienden, op u selfs, en op u saken acht,
Oock als het soet geluc op u geduerich lacht.

Div: XIX.B.2.1

Fortuna vitrea est, cum splendet frangitur.

Div: XIX.B.2.2

Sordidus aut foeno nuper vel stramine taurus
Cincta triumphali cornua fronde gerit;
Et lavat effusum palearia cassa falernum,
Et strepit argutis tibia festa sonis:
It pecus, & laetis mugitibus aethera complet,
Nec stringi cultros in sua colla videt.
Sit suspecta tibi nimio sors laeta favore,
Illa fovet multos, ut magis inde premat.

Div: XIX.B.3.1

En prosperité, n'y a seurté.

Div: XIX.B.3.2

Le beuf, couvert des fleurs, se brave par la rue
Au son du tabourin; mais le galant, qui tue,
Va tout joignant a luy. quand grand bon heur te rit,
Cela te soit suspect, car le malheur te suit.

Div: XIX.C.1.1

Voor kleyn ghenucht, groot ghesucht.

Div: XIX.C.1.2

Ey siet eens, vrienden, siet, wat macht den gild-os baten
Dat hy een rosen hoet mach dragen achter straten?
Al wort hy schoon gestreelt, 'tis voor een corte wijl,
Eylaes van achter volght de slager met de bijl.
Hoe dom is menich mensch! sy rasen, spelen, woelen,
En van dat comen sal en isser geen gevoelen;
Maer hoort een nutte les voor alle vuyl bejagh,
Peyst staech op uw' vertreck, of aen den jongsten dagh.

Div: XIX.C.2.1

Mundus transit, & concupiscentia eius.

Div: XIX.C.2.2

Taure quid eximiis te cornua nexa corollis?
Quidve iuvant agili tympana pulsa manu?
Mox lanius rigida feriet tibi colla securi,
Parvaque perpetua gaudia nocte lues.
Quid rosa, quid litui tibi, quid, homo, blanda libido
Proderit? & vasto quidquid in orbe placet.
Heu! levis & brevis est mundi, vel summa, voluptas,
Et premit emeritum mors sine morte iecur.

Div: XIX.C.3.1

De court plaisir, long repentir.

Div: XIX.C.3.2

Que sert au pauvre b?uf qu'on des fleurs l'environne,
Puis qu'un sanglant boucher de si pres le talonne?
Qu'attens tu c?ur charnel des voluptez confort?
Helas! de la ne vient qu'un' immortelle mort.

Div: XX.A.1.1

Stil-staen beweeght.

Div: XX.A.1.2

Mijn lief en trect my niet, noch word ick wech getogen;
Ick treck al wat ick mach, en sy blijft onbewoghen;
Sy staet ghelijck een rots, hoewel ick dapper woel,
Ick ben gheweldich heet, en sy te bijster coel:
Siet hoe my Rosemont haer jonste felder weygert,
Hoe my dit grillich hert in meerder lusten steyghert;
O wat een wonder kracht heeft oock het stille staen!
Sy die haer niet en roert doet my te snelder gaen.

Div: XX.A.2.1

Dum trahimus, trahimur.

Div: XX.A.2.2

Haec domina est, medio quae surgit aequore, rupes
Quemque vides, parvae navita puppis, ego:
Dum traho te, mea vita, trahor, tu tracta quiescis,
Non trahis, ipse sequor: te traho, Phylli, manes.
Nil agis, ast ego totus agor: nihil ipsa moveris,
Tota sed interea tu mihi corda moves.
Me miserum! ad dominam veniens tractusque trahensque
Hoc magis, heu! cupio quo magis illa negat.

Div: XX.A.3.1

Ton non mouvoir, mouvoir me faict.

Div: XX.A.3.2

Ie tasche t'esmouvoir, mais voycy, que j'admire,
Tu ne te bouges pas, il est tiré qui tire.
Le rocq de ton esprit; madame, ta rigeur
Sans s'esmouvoir en rien me faict bransler le c?ur.

Div: XX.A.E.1

I drawe my love, her standinge still,
Drawes mee to her, against my will.

Div: XX.A.E.2

Sweet-hart you drawe mee not, yet I with force am drawne you see,
With all my might I drawe, yet you doe not aproach to mee.
Though I drawe harde, yet you stand still, youre standinge doth mee move,
Not you to mee, but I to you, am drawne with cordes of love.
Loe, what a strange effect this workes, the more I drawe, you stand
The faster, and your firmnesse drawes mee sooner to your hand.
Och, now I see civilitie, with gesture, coole and sage.
Doth not extinguish flames of love, but doth them more inrage.

Div: XX.B.1.1

De trecker wordt ghetoghen.

Div: XX.B.1.2

De rots die voor u staet is 'trichtsnoer van het leven,
Is als een vaste peyl, by God ons voor-geschreven;
Matroos, die met gewelt, en na sijn eygen wensch,
De klippe trecken derf, dat is de domme mensch:
Ons noot-dwangh staet gheset, wie kanse doch beweghen?
Wat spertelt eenich mensch? wat heefter yemant teghen?
Wel voeght u die wel eer in desen u vergreept,
Die gaen wilt, wort geleyt, die niet en wil, ghesleept.

Div: XX.B.2.1

Adtrahens, abstrahor.

Div: XX.B.2.2

Sit fatalis apex, scopulus quem conspicis, hospes,
Esto tibi, parvae navita puppis, homo:
Aspicis, ut vastam convellat homuncio cautem,
Inque levem satagat ducere saxa ratem;
Illa suo stant fixa loco, nec tracta sequuntur,
Qui trahit, interea se videt ipse trahi.
Fata reluctantes rapiunt, ducuntque sequentes;
Cedere qui non vult sponte, coactus abit.

Div: XX.B.3.1

A malheur & encombrier,
Patience est le vray bouclier.

Div: XX.B.3.2

Pourquoy ta foible main tirer ce rocq s'avance,
Qui toy & tout le tien, sans se mouvoir, eslance?
Or, ton fatal destin aprens, homme, en ce rocq,
Lequel, tirer si veus, toy mesme auras le chocq.

Div: XX.C.1.1

God den onbeweeghden rotssteen, beweeght het al.

Div: XX.C.1.2

Wie sou van Godes aert na weerde connen spreken
Nadien wy inder nacht en in het duyster steken?
Wat mensche cander sien een wesen sonder ent
Die noch gheen cleyne mier in eenich deel en kent?
Maer desen onverlet, O God, oneyndich wesen,
Laet van u slechts een woort hier opter aerden lesen;
Siet wat een wonder dingh! hy, die den hemel drijft,
Die ist, die onghemoeyt, en onverandert blijft.

Div: XX.C.2.1

Quod movet, quiescit.

Div: XX.C.2.2

Pulvis & umbra sumus, describere numen Olympi
Non opis est nostrae; pulvis & umbra sumus.
Pace tua liceat tamen, O Deus optime, de te
Paucula vel blaeso promere verba sono.
Tu Rupes qui cuncta trahis, qui cuncta gubernas,
Est tamen interea, te penes alta quies.
Nulla subit te cura, Pater, tamen omnia curas,
Astra solumque moves, nec tibi motus inest.

Div: XX.C.3.1

Toute bonne donation & tout don parfait est d'enhaut, descendant du pere des lumieres, par devers lequel il n'y a point de variation ny d'ombrage de changement.

Div: XX.C.3.2

Voicy! tout l'univers de ceste grande roche
Attiré sans tirer: quand Dieu sur nous decoche
Tantost ses dons, tantost sa foudre & son couroux:
Le tout mouvant est coy, le punissant est doux.

Div: XXI.A.1.1

'Tvlucht, krijghet lucht.

Div: XXI.A.1.2

Els in haer eerste jeucht quam veel haer minne vraghen
Waer dat haer maegdom was; ja woudet Ritsaert klagen,
Indien men't haer versweegh: ten lesten sprack de min,
Kint houdt dit doosjen toe, hier is de maeghdom in;
(Int kistjen sat een vinck) de min is nau vertoghen,
De doos is opghedaen, de voghel uytghevlogen;
Ach! maeghdom, teer gewas, dat ons soo licht ontglijt!
Met soecken raecktet wech, met vinden isset quijt.

Div: XXI.A.2.1

Inveniendo, amittitur.

Div: XXI.A.2.2

Virgineum Caieta decus dum laudat Alumnae,
Virginitas ubi sit, Lydia nosse cupit,
Dum, mage suspectum ne consulat illa, veretur;
Exiguam nutrix pyxide claudit avem:
Hoc cape, virginitas latet hic; ait, arca repente,
Ut stetit in thalamo sola puella, patet.
Vix bene tegmen hiat, volat irrevocabilis ales,
Hei mihi virginitas, dum reperitur, abit.

Div: XXI.A.3.1

Trouver, est perdre.

Div: XXI.A.3.2

Lors quant l'oiseau caché te donna ta nourice,
De curiosité vouloit oster le vice
Hors ton esprit: Margot jamais scavoir convient
A fille tout cela, qu'a fille n'appartient.

Div: XXI.A.E.1

Men loose, then seeke, ofte maydenes brave,
By seekinge, loose even that they have.

Div: XXI.A.E.2

Where that her mayden-head did lye, faire Joane did aske her nourse,
Who thought, if that I tell her not, the matter might proove worsse;
Least shee to Richard should repaire which sorrowe might have bred.
I pray you take this box quoth shee, this keepes your mayden-hed.
(Whithin that box there was a byrde) the nourse scarse looke astray,
But Joane the box had opened, and the byrde was flowne away.
Of what light-stuffe are mayden-heds then? quoth Ioane, this gere goes rounde
Which if you seeke, they flie away, and lost, when as th'are founde.

Div: XXI.B.1.1

Een open mondt toont 'sherten grondt.

Div: XXI.B.1.2

Uw' doosje soete maegt, was lustich aen te schouwen,
Dies heeft meest al het volc het oogh daer op gehouwen
Om t'innich moy te sien; maer als het open ginck,
Doen was de gantsche schat niet anders als een vinck.
Fop hadde, doen hy sweegh, een grooten naem verworven
Maer als sijn flabbe gingh, doen wasset al verkorven:
Wie niet te wijs en is, en niet wil schijnen geck,
Die spreke niet te veel, so heelt hy sijn gebreck.

Div: XXI.B.2.1

Silendo stolidus sapienti par est.

Div: XXI.B.2.2

Hac, dum clausa fuit, sub pyxide mira latere
Regalesque tegi quisque putavit opes;
Mox, ut aperta fuit, spectacula ludicra vulgo
Praebet, & e capsa parva volavit avis.
Dum siluit tua lingua, virum te, Basse, putavi:
Testatur puerum te sine mente sonus.
Qui loquitur, populo se praebuit ille videndum,
Vel fatuus; presso dum silet ore, sapit.

Div: XXI.B.3.1

Sans langage, le fol est sage.

Div: XXI.B.3.2

Tout semble bel & bon, quant ceste boite est close,
Mais quant un malotru ouverte la propose,
Le jeu est tout gasté, le monde voit que c'est;
Pour sage on tient le fol, si long temps qu'il se taist.

Div: XXI.C.1.a

Div: XXI.C.2.a

Div: XXI.C.3

Div: XXI.C.1.b

Div: XXI.C.2.b

Div: XXI.C.4.a

Nescire velle quae magister optimus docere non vult erudita inscitia est.

Div: XXI.C.4.b

Animi morbus est, male & superflue de Deo quaerere.

Div: XXI.C.4.c

Deus religione intelligendus est, pietate profitendus est, sensu vero persequendus non est, sed adorandus.

Div: XXI.C.4.d

Les choses cachées apartiennent a l'Eternel nostre Dieu: mais les choses revelées sont pour nous & nos enfans.

Div: XXII.A.1.1

'T is quaet, voor die't mis-vaet:
'T is goet, voor die't wel doet.

Div: XXII.A.1.2

De Pieterman is nut voor spijs te zijn gegeten
Van die sijn vreemden aert en loose rancken weten;
Maer die hier onbewust of onervaren zijn
Vervallen in geraes, door onverwachte pijn:
Ghy sult daerom den visch van desen hooren prijsen,
Ghy sult om desen visch een ander hooren grijsen;
Ey siet! uyt een gheval lacht d'een, en d'ander schreyt:
De min is Pieter-man, daer isset al gheseyt.

Div: XXII.A.2.1

Laedit ineptos.

Div: XXII.A.2.2

Extrahitur nostro mirabilis aequore piscis,
(Effuge piscator ni tibi docta manus:)
Quem si forte rudi quis tangere sustinet ausu
Ille venenata cuspide laesus, abit:
Qui caute tenet hunc doctaque eviscerat arte,
Mox impune coquo tradere monstra potest;
Hic quod edat, quod laedat habet contrarius alter,
Quid multis opus est? hoc in amore valet.

Div: XXII.A.3.1

L'addroict n'a mal.

Div: XXII.A.3.2

Cil qui la vive prend, & ou qu'il faut, la touche;
Appreste, quant il veut, viande pour sa bouche;
La mal addroicte main produira l'enrager,
Dy, n'est ce pas l'amour dont tu me veus parler?

Div: XXII.A.E.1

In th'handlinge hereof lies the skill
To the wise, tis good, to the foolish, ill.

Div: XXII.A.E.2

The quaviver is dainty fish, for those that knowe his trickes;
And knowe to grype it cunningly, to shune his dangerous prickes;
This fish you prudently must grype, beware of handlinge badd;
For by wronge handlinge of the same, some foolish are, some madd.
Therefore some folkes this fish doe praise, and much desire the same,
And others doe the same detest, and loathe the very name:
So for one and the selffesame thinge, some laugh, and others crie;
Then love is right this quaviver, in th'handling all doth lie.

Div: XXII.B.1.1

't Is kunst te leven.

Div: XXII.B.1.2

Siet hoe de werelt gaet, daer twee gesellen vissen
Heeft dickmael een het nut, en d'ander moetet missen:
Een lachter inde vuyst, gantsch blijde metten vangh,
En d'ander schreyter om, en jammert uren langh;
Daer is een seker greep om dit en gint te raken,
Niet yeder is bequaem tot alderhande saken;
Wat desen heeft verrijckt, heeft ghenen uytgeput,
't Was yeder even na, maer gheensins even nut.

Div: XXII.B.2.1

Non omnibus, omnia.

Div: XXII.B.2.2

Pascitur ille cibo, depascitur iste veneno;
Inque pari causa quod gemat alter habet.
Res eadem quare iuvet hunc, cur torqueat illum
Quaeritis; in causa est laeva, vel apta manus:
Apta manus festos & tristia vertit in usus,
Ipsa vel evertit gaudia laeva manus.
Artis opus vita est, non omnibus omnia quadrant
Quod nocet huic, illi commoda saepe tulit.

Div: XXII.B.3.1

Deux mendians a un huis,
L'un a le blancq, & l'autre le bis.

Div: XXII.B.3.2

Deux touchent un poisson, dont l'un est mis en rage,
Et l'autre estant joly, s'en rit de bon courage.
Tout n'est pas propre a tous; dont l'un faict son profit
Un autre pert ses biens, & creve de despit.

Div: XXII.C.1.1

Den desen een reuck des doots, ter doot: Ende den genen een reuck des levens ten leven.

Div: XXII.C.1.2

Daer wort een seker visch hier uyt de zee ghetogen
Daer, by een handich mensch, wort voetsel uyt gesogen;
Maer die het seltsaem dier niet recht en heeft gevat
Die raest gelijck een hont, oock schoon hy niet en at.
Siet wat misbruycken werct. Het boeck van God geschreven
Doot somtijts die het leest, en siet! 'tis enckel leven:
Daer 't bietje suycker vint, juyst uyt dat eyghen kruyt
Daer suyght de vuyle spin vergiftich voetsel uyt.

Div: XXII.C.2.1

Qui quaerit legem replebitur ab ea, & qui insidiose agit, scandalizabitur ab ea.

Div: XXII.C.2.2

Piscis idem genus huic alimenta benigna ministrat,
Piscis idem genus huic causa doloris erit:
Cur aliquis piscem pronuntiet esse malignum?
Cum nocet, haud piscis, sed, coce, culpa tua est.
Sancta Dei lex est, fert pagina sacra salutem,
Quo pereat, tamen hinc lector iniquus habet.
Libet apis violas, & aranea libet easdem;
Haec aconita trahit floribus, illa favos.

Div: XXII.C.3.1

Le fol est l'auteur, de son malheur.

Div: XXII.C.3.2

Deux prenent un poisson, poisson de mesme sorte,
L'un en sent grand tourment, & l'autre bien s'en porte:
La cause est du malheur la mal adroite main:
Ta loy est juste, o Dieu, meschant le c?ur humain.

Div: XXIII.A.1.1

Alle aensprekers, gheen herte-brekers.

Div: XXIII.A.1.2

Ghy rijt geduerich uyt, ghy zijt in alle feesten,
Ghy komt, o Rosemont, by alle blijde geesten,
En desen onverlet soo blijfje datje waert,
En houdt den eersten stant van uwen koelen aert.
Nu isset immers waer (het schenen eertijts droomen)
Dat midden inde zee zijn even soete stroomen,
En blijven onvermenght. Siet wat een vreemt verstant!
Ghy blijft als killich ys te midden in den brant.

Div: XXIII.A.2.1

Tangor, non frangor ab undis.

Div: XXIII.A.2.2

Phylli Dionaeis circundaris undique turmis,
En Venus in venas non venit ulla tuas:
Mille proci calidis implent tibi questibus aures,
Tu tamen in mediis ignibus, igne cares.
Sic manet & fluvio, licet aequora vasta pererret,
Qui fuit ante color, qui fuit ante sapor.
Vis fluvii miranda, meae vis mira puellae,
In circumfuso tutus uterque mari est.

Div: XXIII.A.3.1

Parler de bouche, au c?ur ne touche.

Div: XXIII.A.3.2

Le fleuve, que tu vois, en haute mer se pousse;
Et, non obstant cela, son eau demeure douce.
Pourquoy t'estonnes tu? ma dame peut autant,
Marchant par-my le feu, est froide non obstant.

Div: XXIII.A.E.1

Though clamorouse tongues both curse and blame,
A constant harte is stil the same.

Div: XXIII.A.E.2

You sit as chiefest counseller, in Venus goulden hall;
And are saluted solemnely, with wordes, and eke with all
The courtesie, that lovers can invent, for to youre grace,
Whee kneele, and soule and body both wee offer up apace.
Yet for all this, you still are coole, which sheweth unto mee,
That through the salt sea ofte are founde, fresh currants for to bee,
Which keepe themselves stil fresh and pure, not mingled as wee see,
My love through flames can passe, and yet no harme receaveth shee.

Div: XXIII.B.1.1

Elck sijn goetjen.

Div: XXIII.B.1.2

Men vont in ouden tijt, en even noch, revieren
Die midden in de zee en door de baren swieren
Doch schoon haer soete stroom tot in het soute schiet
Sy vloeyen nevens een doch efter menghen niet.
Siet dus hout nu het volck (men moetet houwen noemen
Want yder houdt sijn goet) wie kan van liefde roemen
Daer yemant schoon hy trout sijn goet bewaert alleen
'tFy van bysonder goet als 'tlichaem is ghemeen.

Div: XXIII.B.2.1

Corpora communia, sed non pecunia.

Div: XXIII.B.2.2

Per latices, Neptune, tuos diffunditur amnis,
Cui remanet totus, qui fuit ante, color:
Mixta nec unda mari, mare nec miscetur in undis
Fluminis, & proprius piscis utrique manet.
Heus ubi sancta fides? ubi dulcia foedera lecti?
Utraque sepositas arca reservat opes:
Corpora sunt nobis communia, lege iugali,
Cum mihi te dederis, cur tua, Phylli, negas?

Div: XXIII.B.3.1

Chacun son cas apart.

Div: XXIII.B.3.2

Le fleuve, que tu vois, bien par la mer se roule,
Mais son eau, ny poisson, hors de son sein ne coule.
Lors, quant les mariez ont mis leurs biens apart,
Ou est, dy foible amour, ou est ton feu & dart?

Div: XXIII.C.1.1

De werelt ghebruyckende, als niet ghebruyckende.

Div: XXIII.C.1.2

Siet hier een versche beeck die met de soute baren
Can spelen in het diep, oock sonder eens te paren;
Siet! hoe het water raest, sy blijft al even soet,
Sy houdt haer eersten aert te midden inden vloet.
Het is een groote deught met alle man te leven,
En aen het los ghewoel sijn herte niet te gheven;
O die de werelt schiept, en schiept oock even my,
Gheeft dat in dese ziel de werelt niet en zy.

Div: XXIII.C.2.1

Mediis immixtus in undis.

Div: XXIII.C.2.2

Esse ferunt, medium qui per mare volvitur, amnem,
Is tamen aequorei nil trahit inde salis.
Nos mundi pelagus, nos vastum currimus aequor,
Nos tenet in salso Doris amara sinu;
Omne latus ferit unda, furit celer aestus arenis,
Ah! quid agat tantas rivulus inter aquas?
Alme Deus, liceat nulla salsugine tinctis
Reddere corpus humo, reddere corda tibi!

Div: XXIII.C.3.1

Bien te baigne, mais sans meslange.

Div: XXIII.C.3.2

La mer en ce tableau, lecteur, prens pour le monde,
Et gard toy que son sel jamais ne se confonde
Avec le fleuve doux de ton esprit Chrestien,
Dieu donne, que chacun bien donne garde au sien.

Div: XXIV.A.1.1

Waer hier verstant, daer waer gheen bant.

Div: XXIV.A.1.2

Moy Brechtje speelt de beest, en Fop laet met hem gecken,
'Ken can (so roept de vent) mijn hert niet van haer trecken,
Sy is vol enckel gheest, vol alle moy ghetast,
Dies ben ick aen mijn lief met stale ketens vast.
Maer segh eens, lieve Fop, en hebje noyt ghevonden,
Een nar, die met een stroo was aen een pael ghebonden,
En die noch efter stont als met een boey aen't been?
Ghy zijt (al weetjet niet) van dese gecken een.

Div: XXIV.A.2.1

Fac sapias, & liber eris.

Div: XXIV.A.2.2

Usque rogas, negat usque tibi crudelis amica:
Ecquid adhuc duro mens in amore gemit?
Me remorantur, ais, formosae vincla puellae,
Vincla vel herculea non solvenda manu:
Vincla genae mihi, vincla comae, mihi vincla papillae:
Hei mihi? quot vinclis corda ligatur amans.
Stulte puer, stulti vel stramine crura tenentur,
Et, moriar, vinclum tu nisi tale geras.

Div: XXIV.A.3.1

Qui veut, il peut.

Div: XXIV.A.3.2

Ne vistes vous jamais un fol lié de paille
N'avoir l'entendement ny force qu'il s'en aille?
Ie vais le vous monstrer, voila ce sot languir
En malheureux amour, & ne s'en peut partir.

Div: XXIV.A.E.1

If any witt there were, then hee,
From such like bondes, were soone set free.

Div: XXIV.A.E.2

Fie Floris plaies the beast, and Iack, at him doth scoffe and floute,
I cannot drawe my mynde from that faire mayden, (quoth the loute)
For such a spirit I perceave to be in her so pure,
That to my love I am lockt fast, with chaines of Iron sure.
Why dotinge foole, (for such thou art) didst never heare of one,
That onely with one strawe was bounde, and there hee stood alone,
As if with fetters hee had bene, fast chayned to a post
Thou art (although thou know'st it not) of all such fooles the most.

Div: XXIV.B.1.1

Der dwasen bant, is onverstant.

Div: XXIV.B.1.2

Wat isser menich mensch in onsen tijt te vinden
Die aen een enckel stroo sich plach te laten binden.
Wat isser menich mensch die wat een ander doet
Houdt voor een stalen bant die niemant breken moet.
So plach het domme vee met onghewisse schreden
Oock op een quaden wegh een ander na te treden.
Ghy leeft ghelijck een mensch dat is na wijsen raet
Doet na de reden eyscht niet so de werelt gaet.

Div: XXIV.B.2.1

O demens! ita servus homo est?

Div: XXIV.B.2.2

Multa quidem totam patrantur inepta per urbem,
Cumque petis causam, mos iubet ista, ferunt.
Anne igitur stolidi nos stringat opinio vulgi?
Regula num vitae factio plebis erit?
Stamine sic fragili, vel stramine morio vinctus
Vah! sibi compedibus crura sonare putat.
Serviles vilesque sumus: pro vincimur, imo
Vincimur miseri, causaque nulla subest.

Div: XXIV.B.3.1

Ce que me lie, c'est ma folie.

Div: XXIV.B.3.2

Force actes, que faisons, sont pleines de bestise,
Demandez en raison, on vous les autorise
Par la costume, helas! un fantastique lien,
Le fol se tient lié, & que le tient, n'est rien.

Div: XXIV.C.1.1

Ghy zijt tot vryheydt gheroepen broeders, staet dan inde vryheyt, alleenlijck dat ghy de vryheyt niet en ghebruyckt tot een oorsake den vleesche.

Div: XXIV.C.1.2

Hoe staet de geck en kijckt al waer hy vast gebonden!
En daer is maer een draet hem om het been gewonden;
Een stroo, een eenich stroo is hem een stalen bant,
Siet waer de mensche valt door enckel onverstant.
Wat zijn, o weerde ziel, wat zijn doch al de touwen
Die ons den Christen aert hier vast gheknevelt houwen?
'Tis lucht tot ydel eer, of seght tot vuyl ghewin,
Al niet als enckel stroo, ja webben van de spin.

Div: XXIV.C.2.1

Stultitia ligamur, non compedibus.

Div: XXIV.C.2.2

Spiritus excelso se tollit in astra volatu,
At caro, compedibus deprimor, inquit humi.
Tu quid vincla voces, age, nunc videamus inepta;
Morio vel stramen, compedis instar, habet.
Vile lucrum, popularis honos, fugitiva voluptas,
Haeccine sint pedibus pondera iusta tuis?
Pro viles animas! devotaque crura catenis!
Vincimur, nervus nec tamen ullus adest.

Div: XXIV.C.3.1

Le sage a le c?ur a sa droite: mais le fol a le c?ur a sa gauche.

Div: XXIV.C.3.2

L'esprit soushaite au ciel son noble c?ur estendre,
Mais cest amas de chair au monde se va rendre,
Causant captivité, esclave se faisant;
Un sot est garotté de paille seulement.

Div: XXV.A.1.1

Die greep, is in de neep.

Div: XXV.A.1.2

De meeu vlieght over al, om haren kost te rapen,
En vint ontrent de strant een oester ligghen gapen,
Dies picktse na het aes; maer, eer de voghel at,
So sluyt de mossel toe, daer is de meeu ghevat.
Siet daer een eyghen beelt voor dese losse gasten,
Die sonder na-ghepeys in alle schotels tasten;
Sy zijn te bijster graegh, maer, siet! ten lijt niet langh
De grijper is ghevat, de jager wort de vangh.

Div: XXV.A.2.1

Qui captat, capitur.

Div: XXV.A.2.2

Laeda vagis iuvenes vocat in certamen ocellis,
Vidit, & insidias, nerva paremus ait.
Dat faciles aditus, dat basia, fertque vicissim,
Qualia vel passer, vel dare concha solet:
Omnia cum servent, dextram petit illa, fidemque,
Igne furens iuvenis, quod petis, inquit, habe.
Ostrea non aliter rostro penetravit acuto,
Et quae captabat, capta remansit avis.

Div: XXV.A.3.1

Chasse penible, ou le veneur est pris.

Div: XXV.A.3.2

Voyant ces dous appast je me faisois accroire,
D'aller, non au combat, mais bien a la victoire:
Mais en prenant, helas! sans y penser, je suis,
Par mon butin, que je pensois avoir, surpris.

Div: XXV.A.E.1

Who thinkes to catch, is often caught
As by this Embleme, wee are taught.

Div: XXV.A.E.2

The hungry Sea-mew seekinge foode, her appetite to stay,
Did range the coaste, so founde where that an oyster open lay;
Shee picked at that daintie meate, shee thought to eate her fill,
But th'Oyster shut her shell, and caught the mew fast by the bill.
Let this a warninge bee to those, that wantons are by kynde,
Who used have to prick and prie, where they ought open fynde.
For many an open shell perchance, lies gapinge for a praye,
Which lustfully doth lurcke, to catch, the hunter in his haye.

Div: XXV.B.1.1

Konst van bewaren, gaet voor't vergaren.

Div: XXV.B.1.2

De meeu is inde klem, de meeu die is ghegrepen,
De voghel is bekayt de vogel is benepen:
Maer wat baet dit de schelp? ké siet een vreemt gheval
De vangher is bedut hoe hy het redden sal,
De vangh is hem een pack, de vangh die is hem teghen,
De vangh is hem verdriet hy isser me verleghen.
Wat isser menich mensch dien gelt noch goet en past,
Want daer beleyt ontbreeckt daer is de rijckdom last.

Div: XXV.B.2.1

Fortunam citius reperias, quam retineas.

Div: XXV.B.2.2

Tegminibus patulis iacet ingens littore concha,
Dum perit hanc, rostrum pressa tenetur avis;
Capto quidem premitur volucris, sed capta repugnat,
Et salit, & pennis ostrea dura quatit:
Concha, diu luctata, nequit retinere volucrem,
Dumque fugit, clamat; praeda molesta vale.
Parta per incertos numerosa pecunia casus,
Aut perit, aut onus est, ars nisi servet opes.

Div: XXV.B.3.1

Un fol ou beste
Faict bien conqueste,
Mais bon mesnage
C'est faict du sage.

Div: XXV.B.3.2

Bien que l'oiseau, soit pris, ce non obstant le huistre
N'en a que du travail, & n'en a nul honneur:
Bien, par cas fortuit, acquis par un belistre,
Ne faict jamais du bien a son lourd acquereur.

Div: XXV.C.1.1

Sijne vrienden gheeft hy het al slapende.

Div: XXV.C.1.2

De meeu die soect haer aes, en geeft haer op de sanden,
Sy flickert over zee, sy wandelt aende stranden;
De mossel roert haer niet, maer leyt alleen en gaept:
Het schijnt of datse rust, of datse leyt en slaept;
En desen onverlet soo wort de meeu gevangen
Van yet dat niet en doet als aen de klippen hangen.
Ey waerom dus gewoelt om staten, rijckdom, eer?
Ons doen en gelter niet, 'tis al uw' segen Heer.

Div: XXV.C.2.1

Non labore, sed munificentia Domini.

Div: XXV.C.2.2

Saxa solent volucres circumvolitare marinae,
Praedaque dum petitur, non datur ulla quies.
Concha loco non mota, sui non anxia victus,
Nunc bibit, aequoreum nunc spuit ore salem:
Hanc, dum testa patet, rigido petit improba rostro,
Dumque petit, rostro capta remansit avis.
Quos manus alma Dei beat, hos beat absque labore,
Sponte replet placidos praeda petita sinus.

Div: XXV.C.3.1

Les biens & les maux, la vie & la mort, la pauvreté & richesses sont du Seigneur.

Div: XXV.C.3.2

L'Huystre est tout en repos, sans oncq changer de place:
L'oiseau de mer par tout, sans s'arrester tracasse,
Qui rien ne faict, il prend: l'oiseau travaille en vain,
Ce qui nous enrichit, est, Dieu, ta riche main.

Div: XXVI.A.1.1

Sy gheeft, datse niet en heeft.

Div: XXVI.A.1.2

Ghy slijpt ons, Rosemont, wy zijn des liefdes pijlen,
Ghy zijt de wet-steen selfs, uw' oochjens zijn de vijlen;
Ghy die ons gaende maect behoudt uw' eersten stant,
De coude maeckt het vier, en 't ys verweckt den brant.
U lieffelijck ghesicht doet ons de sinnen quelen,
U neer-gheslaghen oogh kan ons het herte stelen,
Siet wat mijn lief vermach! Sy maeckt, sy doet, sy gheeft,
En datse niet en is, en datse niet en heeft.

Div: XXVI.A.2.1

Dat, nec habet.

Div: XXVI.A.2.2

Cos obtusa manet, gladiis tamen addit acumen,
Quodque dedit ferro, non dedit ipsa sibi.
Cotis agunt partes in pectora nostra puellae,
Quasque dedere aliis, non habuere faces.
Phylli, dionaeo mihi cum iecur igne peruras,
Corda geris schytica frigidiora nive:
Me glacies torret, mihi frigora causa caloris,
Ah! calor hic tandem desinat, unde venit.

Div: XXVI.A.3.1

Le rebouché esguise.

Div: XXVI.A.3.2

Iuriste tu ne scais que c'est de noz affaires,
Voicy les lois d'Amour a voz lois tout contraires:
Tu dis, que, nul ne peut donner ce qu'il n'a pas,
La pierre, que tu vois, & Phillis font cela.

Div: XXVI.A.E.1

I would not have this rule fargott,
For this gives, that it selfe hath not.

Div: XXVI.A.E.2

You whet and grynde us gentle Joane, and makes of us loves darts;
The whetstone is your spirit, your eies the fyles, thy grates our harts.
Your hart doth not approach theretoe, where you our hartes doe send,
Your spirit no whit augments in that you teach us, as a frend.
That comely grace which you us shew, t'our bondage it doth turne.
Though you be colde as yce, yet makes us hot as fire to burne.
What wonders can my love effect. Shee takes away each spot.
And makes me more then shee's her selff, and gives that shee hath not.

Div: XXVI.B.1.1

Ghemeenlijck een verwaende geck,
Straft in een ander sijn ghebreck.

Div: XXVI.B.1.2

Al is de wetsteen plomp al weet hy niet te snijden
Hy wil noch evenwel gheen plompe messen lijden
Noch laet hy evenwel ter snede niet ghestelt
Noch laet hy evenwel gheen yser onghequelt.
Hoe weet het schamper volck een yeder 'tsijn te geven
En 'tis doch steke-blint ontrent sijn eygen leven,
Maer Fop wat is u nut te maken yeders staet,
Nadien dat onderwijl uw' huys verloren gaet.

Div: XXVI.B.2.1

Peccans peccata corrigit.

Div: XXVI.B.2.2

Cos acuit tritas, obtusior ipsa, secures,
Et redit a scabro splendidus axe chalybs.
Si quis in alterius sua crimina pectore sensit,
Hei mihi! quam saevas exerit ille manus?
Dum vitiis agitur, convitia spargit in omnes
Zoylus, & crimen quod petit, intus habet.
Claude domi tua vota, foris quid cernis acutum?
Crede mihi, sibimet qui sapit, ille sapit.

Div: XXVI.B.3.1

Mets ta main en ton sein,
Et ne mesdiras a ton prochain.

Div: XXVI.B.3.2

La pierre que tu vois, agu le fer veut rendre;
Et jamais a trancher ne peut soy mesme apprendre.
Qui chastier pretend es autres leur defaut,
Ses fautes redresser premierement luy faut.

Div: XXVI.C.1.1

Ghy die een ander leert, leert ghy u selven niet?

Div: XXVI.C.1.2

Besiet een plompe steen ghehouwen uyt de berghen
Die komt het fijne stael, die komt het yser terghen,
Die wil dat oock het roest sal blincken als een glas,
En efter blijftse selfs, ghelijckse voortijts was.
Daer zijnder in het lant, die al de werelt leeren,
En brenghen nimmer salf ontrent haer eyghen seeren:
Ey vrienden niet alsoo: het is de beste voet
Als sich de meester selfs een eyghen lesse doet.

Div: XXVI.C.2.1

Docet ipse docendus.

Div: XXVI.C.2.2

Cos acuit ferrum, gladiisque reducit acumen,
Attamen hoc, ferro quod dedit, ipsa caret.
Si dum sancta doces alios, perversa sequaris,
Ingenium cotis, frivole doctor, habes:
Quae tu cunque mones, ea denique pondus habebunt,
Conveniant dictis si tua facta tuis.
Discrepat a monitis cui devia vita severis,
Destruit exemplo, quae monet ipse suo.

Div: XXVI.C.3.1

Ne faites point selon leurs ?uvres, car ils disent & ne font pas.

Div: XXVI.C.3.2

O qu'il est mal seant, & de mauvaise grace
Un autre admonester & point avoir de trace
De ses enseignemens! veus estre bon docteur?
Fai tout, ce que tu dis, en reformant ton c?ur.

Div: XXVII.A.1.1

'Tis maer een niet, die't wel besiet.

Div: XXVII.A.1.2

Wilt ghy de swaerste straf van liefdes vierschaer weten?
Sy wort in onse tael een blauwe scheen geheten;
Y! dat's een bitebau die yeder een ontsiet,
Maer keert het spoock eens om, ten is so leelijck niet.
Dat ghy, o vryer, noemt 'tgewenschte goet te derven,
Is (na dat ick het vat) u eerste vryheyt erven:
Gheen quaet is sonder goet, voor die het wel beleyt;
Sy neemt u oock de vrees die u de koop ontseyt.

Div: XXVII.A.2.1

Inverte, & avertes.

Div: XXVII.A.2.2

Larva quod est pueris, id amantibus esse repulsam.
Tam puer arcitenens, quam Cytherea iubent:
Frons in utraque quidem metuenda, sed inspice tergum,
Aut levis hinc cortex, aut cava pinus erit.
Quid gemis optatae te spe cecidisse puellae?
Pristina libertas hinc tibi salva redit.
Spes sublata metum quoque sustulit: Arrige mentem,
Fronte quod horrendum est, ludicra terga gerit.

Div: XXVII.A.3.1

Qui le voit d'arriere, Ne faict que rire.

Div: XXVII.A.3.2

Le masque te faict p?ur: mais, mon amy, de grace,
Regarde, aussi le dos, non seulement la face;
Tu, qui plains grievement, ton malheureux amour
Y trouveras soulas, si prens un autre tour.

Div: XXVII.A.E.1

Although before, I seeme a foe,
Yet after am I nothinge soe.

Div: XXVII.A.E.2

If that you'le knowe the rigorous doome, that comes from Venus bench,
A broken shinne the forfaite is, for loosinge of your wench.
Is this that goblin from whose face, wee flie as beinge dreadfull?
Then turne the visard th'other waye, it is not halfe so fearefull.
That which with sorrow you complaine, to misse your hartes delight,
Is ease and libertie at will, if you could judge aright.
Tush, tush I say, no golde but hath his drose. (Bethinke you well,)
For shee that did your hope repulse, did feare away expell.

Div: XXVII.B.1.1

Let wat u ontset.

Div: XXVII.B.1.2

Ghy siet het momme-tuygh de kinders henen jagen,
Vermits sy dat alleen maer inder haest en sagen;
Maer wie het met ghemack en buyten vreese siet,
Die lacht met al het volck dat so becommert vliet.
Hoe wort een schielick mensch by wijlen omghedreven?
Yet, ick en weet niet wat, dat doet hem dicmael beven,
Maer t'is recht kinderwerc so licht te zijn beducht,
Hoort reden, eerje schroomt; en weeght, eer datje vlucht.

Div: XXVII.B.2.1

Pessimus interpres rerum, metus.

Div: XXVII.B.2.2

Horrendo pavidas hinc territat ore puellas,
Inde cavo risum cortice larva movet.
Deterior vero rerum sucurrit imago,
Et falsa miseros anxietate premit:
Auget homo proprios animo plerumque dolores,
Inque suam mens est ingeniosa necem.
Eia age terribilem rebus, miser, abripe larvam,
Ludicrus error erit, quod modo terror erat.

Div: XXVII.B.3.1

De vaine crainte, injuste plainte.

Div: XXVII.B.3.2

Le masque, regardé au front du faux visage,
Aux idiots enfans abbat tout le courage,
Mais qui voit l'autre bout, y trouve moins que rien,
Nous n'aurons point du mal, si nous le prenons bien.

Div: XXVII.C.1.1

Doot waer is u prickel?

Div: XXVII.C.1.2

Het kint, aen wien een grijn in haest is voor-gecomen,
Wort vanden bleecken anxt ten hoogsten ingenomen;
Maer die het seltsaem tuygh aen alle kanten siet,
Vint slechts een leghe schors, en daerom schrict hy niet.
Wat schroomje voor de doot, o rechte pimpel-meesen?
T'is maer een bite-bau dat niet en is te vreesen
Voor die haer wesen kent. Hoe leelick datse schijnt
Doorgront haer rechten aert, en alle quaet verdwijnt.

Div: XXVII.C.2.1

Mors larvae similis, tremor hinc; nihil inde maligni.

Div: XXVII.C.2.2

Id mors est homini, trepidis quod larva puellis;
Excitat ingentes frons utriusque metus.
Larva fugat pueros, frontem, non terga, videntes;
Ast aliis risum posteriora movent.
Sensibus incurrit cum lurida mortis imago,
Hei mihi! quam multis spes animusque cadit.
At cui terga necis melior doctrina revelat,
Clamat, ades vitae mors melioris iter.

Div: XXVII.C.3.1

Le fol s'enfuit, le sage s'en mocque.

Div: XXVII.C.3.2

Comme, aux enfans, paroist le masque espouventable;
A l'homme ainsi la mort ressemble miserable,
Mais qui, de tous costés, ces monstres taste & voit,
En fin n'y trouve rien qu'espouvanter le doit.

Div: XXVIII.A.1.1

Wort dit ghewas ontkleet,
Al wasset lief so worttet leet.

Div: XXVIII.A.1.2

Vermijt u, domme jeught ajuyn te willen schellen,
Of, siet! u treurich oogh sal vande tranen swellen;
Maer sooje met de vrucht wilt spelen sonder leet,
Soo raectse sachtjens aen, en laet het ding gekleet.
Ghy meught u, jongh gesel, ter eeren wel vermaken,
Maer pleegt geen ander min als door eerbiedigh raken:
'T is noch al, soo het plach. Acteon naect verdriet,
Indien hy sonder kleet de jonge nymphen siet.

Div: XXVIII.A.2.1

Nuda movet lachrimas, vestitam impune videbis.

Div: XXVIII.A.2.2

Saepe licet tractata manu, non laedit ocellos,
Dum latus inclusum cortice caepa gerit:
Hanc tenui spoliare toga si forte iuvabit,
Protinus uda tibi lumina, nuda dabit.
Huc animos adverte, puer; mihi caepa puella est;
Quisquis amare voles, fac reverenter ames.
Ne teneram spectare iuvet, sine veste, Dianam;
Haec dea, nuda magis, quam pharetrata, ferit.

Div: XXVIII.A.3.1

Qui me despouille, pleurant se mouille.

Div: XXVIII.A.3.2

Manie tes amours en chaste reverence,
Si tu ne veus languir de longue repentence,
Tu pourras, sans douleur, tenir en main l'oignon,
Mais, pleureras, si veus oster son cotillon.

Div: XXVIII.A.E.1

If naked you doe mee desire,
Your trickling teares I then require.

Div: XXVIII.A.E.2

If any goe about to pill, the Onion of his shell,
His cheekes with teares it will bedeawe, for I doe know it well.
But they that will with Onions play, and handle with good skill;
Must let the coate still cover it, and so may play his fill.
You may well with your love converse, and that in modest fashion,
But come not too neare to the bare, to touch without discretion.
For still it fares as it was wante, Acteons fore head budds,
So soone as hee Diana spyde uncloathed in the woods.

Div: XXVIII.B.1.1

Na 'tis ontkleet,
Soo wortet leet.

Div: XXVIII.B.1.2

Een waterlantsche trijn sat eens ajuyn en schelde,
En klaeghde dat de lucht haer oogen dapper quelde,
En kijck eens (sprack de meyt) ick hebber mé gespeelt,
En doen heeft my het dingh int minste niet verveelt.
Dus gatet, lieve moer, gingh Els hier tegen seggen,
Met die soo metter haest haer spillen tsamen leggen;
'T is wel soo langh men vrijt, maer trect het rockjen uyt,
Een reuck daer 'toogh af loopt verneemtmen vande bruyt.

Div: XXVIII.B.2.1

Dos est uxoria lites.

Div: XXVIII.B.2.2

Vestibus indutum nil caepe nocebit ocellis,
Tegmina tollenti fletibus ora fluunt.
Caepe quod est nobis, teneris hoc uxor ephoebis;
Cum verbis agitur, tum bene constat amor:
Intret hymen thalamos, sit zona soluta puellae,
Ibit demissis vir novus auriculis.
Mira vides, uxor quem nunc iubet esse maritum,
Vah! puer est, sed vir, cum puer esset, erat.

Div: XXVIII.B.3.1

Apres la feste, on grate la teste.

Div: XXVIII.B.3.2

L'oignon lors faict pleurer, quant on le deshabille,
Lors quant un jouvenceau espouse belle fille
Pour assouvir le feu de ses brutaux amours,
Pour quelques bonnes nuicts a force mauvais jours.

Div: XXVIII.C.1.1

Vrient, soo langh alst dient.

Div: XXVIII.C.1.2

Speelt yemant met ajuyn, doch sonder hem te schellen,
So sal die niemants oogh in eenich deel ontstellen,
Maer alsmen dese vrucht van haren rock ontbloot
Soo wort het gantsch ghesicht van enckel tranen root.
Veel menschen zijn beleeft, en weten schoon te praten,
Soo langh sy voor een vrient gheen hayr en moeten laten;
Maer als het qualijck gaet dan isset uytghemalt;
'Men kent de vrienden best wanneerder schade valt'.

Div: XXVIII.C.2.1

Amicus certus in re incerta cernitur.

Div: XXVIII.C.2.2

Caepe levi tractare manu sit cura, viator,
Stringenti lachrimis lumina rubra tument.
Qui facilem laudas, & amica fronte sodalem,
Signa sodalitii num sat aperta tibi?
Dum ioca miscentur, dum luditur inter amicos,
Aspera qui moveat iurgia, rarus erit.
Damna probant socios; tunc cum de iure remittet,
Te cupiente suo, respice qualis erit.

Div: XXVIII.C.3.1

En partager lict & jambon, cognoit l'homme son compagnon.

Div: XXVIII.C.3.2

Ioüant avec l'oignon, je ne faisois que rire:
Mais il me faict pleurer, si tost je le dechire.
l'Amy, quand tout va bien, est debonnaire & doux,
Mais touche le de pres, voila un grand couroux.

Div: XXIX.A.1.1

Naer haer waeyen, moet ick draeyen.

Div: XXIX.A.1.2

Hoe heersch is Venus kint! het doet ons, rechte slaven,
Iuyst soo me juffrou wil, nu hier dan elders draven:
Wy weenen alsse schreyt, al zijn wy schoon gerust;
Wy lachen alsse jockt, oock tegen onsen lust.
Wy zijn tot inde ziel ten dienste van de vrouwen,
Ach! wat een vrijer doet is niet als fali-vouwen;
En wie van onse jeught dit ambacht niet en kan,
Die is in Venus school een onbedreven man.

Div: XXIX.A.2.1

Dominae quo me vocat aura.

Div: XXIX.A.2.2

Ad dominae nutum levis exagitatur amator,
Quoque puella solet vergere, vergit amans:
Non volucris summa quae vertitur aenea turre
Promptius aerias itque reditque vias.
Rideat illa, movet tristi miser ore cachinnos;
Ploret, amans laetas proluit imbre genas.
Nos miseros! agimur vacuo ludibria coelo,
Abripit aura vagos, aura redire iubet.

Div: XXIX.A.3.1

Ou que spire, me tire.

Div: XXIX.A.3.2

Las malheureus amant! comme une gyrouette
Tu tournes ça & la, voluble & sans arreste:
Bien que te soit escheu un bien facheux humeur,
Encor faut il former a l'advenant ton c?ur.

Div: XXIX.A.E.1

In all assaies both good, or ill,
I must conforme mee to her will.

Div: XXIX.A.E.2

How dominiers blynde Cupid thus, with us poore creatures still?
And makes us trudge, and turne, and trott, even as our mistres will.
Wee crie, when as shee weepes, although our bodies be at ease,
And when shee's merry, wee must laugh, although it us displease.
In brieffe, the least blaste of her mouth, doth nimbly turne our head,
And both with Soule and body are by her direction ledd.
Her looke, to us, a lawe is sure in myrth or mourninge ever,
Theres none, but that a womans breath will make to quake and shiver.

Div: XXIX.B.1.1

Werwaerts God wil.

Div: XXIX.B.1.2

Wie staegh het hooft verdrayt na dat de winden blasen,
Die plachmen over-al te tellen met de dwasen;
Maer die in tegendeel wil horten tegen God,
Verschilt van 'teerste quaet gelijck als dul en sot.
Maect deugt van noot, o mensch, ten baet geen tegenstreven.
Waer ons den hemel drijft, daer moetmen henen sweven;
Te schicken sijn bedrijf, na God de werelt leyt,
Al ist veranderingh, het is gestadigheyt.

Div: XXIX.B.2.1

Quo nos numen agit.

Div: XXIX.B.2.2

Perpetuo varians mens est inimica quieti,
Sint procul in gyrum quos levis aura rapit.
At nunquam varians mens est inimica saluti,
Ah valeant, quibus est pectore nata silex.
Mutandum est cum fata iubent, quid stulte lacessis
Astra? gigantaeus quo tibi fastus abit?
Quo te cunque polus vocat, hac, mortalis, eundum est,
Vertere consilium, nec levis esse, potes.

Div: XXIX.B.3.1

Changer propos est du vray sage
En temps & lieu le droit usage.

Div: XXIX.B.3.2

A tous les accidens le sage c?ur se trousse,
Allons, amys, allons, ou que le ciel nous pousse:
D'opiniastre c?ur n'est que facheux tourment,
On peut changer d'advys & demeurer constant.

Div: XXIX.C.1.1

Groote vrede hebbense die uwe wet lief hebben.

Div: XXIX.C.1.2

De weer-haen staet en swiert, hy kan niet staende blijven;
Hy laet hem vande lucht geduerich omme-drijven:
Maer als hy eenmael treft den rechten hemel-wint,
Soo ist dat sijn gedwael ten lesten ruste vint.
Gaet, suckelt, ydel hert, door alle werelts hoecken,
Doorgront al watter is, doorsnuffelt alle boecken,
Uw' dorst is even groot, uw' honger ongeblust;
In God, in God alleen daer is de ware rust.

Div: XXIX.C.2.1

In Domino quies.

Div: XXIX.C.2.2

Nulla quies volucri quae turribus eminet altis,
Ni teneat rectam, coelitus acta, viam.
Quaerimus in tenebris tranquilli pectoris arcem,
Et, male, diversum quisque capessit iter;
Hic sibi divitias proponit, & alter honores;
Ille voluptati credit inesse bonum.
Fallimur heu! statio Deus est, Deus una quietis,
Non alibi placidae commoda mentis erunt.

Div: XXIX.C.3.1

Quant a moi, d'approcher de Dieu c'est mon bien.

Div: XXIX.C.3.2

C'est en vain que cerchons repos par mer, par terre;
Nos passions, helas! nous font par tout la guerre;
Du monde les plaisirs sont touts trempez en fiel,
C'est doncq le seul plaisir se conformer au ciel.

Div: XXX.A.1.1

Hy jaeght, maer laes! verjaeght.

Div: XXX.A.1.2

Noyt cond' ic gunstig woort van Rosemont gewinnen,
Tot Floor, een rechte kluts, haer eens bestont te minnen,
Die stont haer geensins aen, haer moeder niet-te-min
Gaf aen den bloet gehoor, ooc tegen haren sin:
Doen wast de rechte tijt om op mijn stuck te letten,
't Wilt dat een ander joegh viel in mijn eyghen netten;
Siet, Floor is hier het fret, mijn lief het schou conijn:
Sy wenscht te zijn gevat, om niet gevat te zijn.

Div: XXX.A.2.1

Fugat, non capit.

Div: XXX.A.2.2

Dum cava lustra subit viverra, cuniculus, hostem
Ut fugiat, celeri deserit antra pede:
Morderi metuens laqueis se tradit habendum.
Saepe, labor socio quod negat, arte feres.
Anxia virgo fugit, cum rusticus instat amator;
Et fruitur praeda, cui magis apta manus.
Vicisti, sis capta licet, lepidissima rerum,
Nam fuit in votis, ne capiare, capi.

Div: XXX.A.3..1

Tel bat les buissons, qui ne prend les oisillons.

Div: XXX.A.3..2

Margot fuit Coridon, qui tasche de la prendre,
Mais elle, par despit, a Thirsis se va rendre:
La proye fuit de l'un, a l'autre prend la retz.
Voyla! un sot amant ne sert que de furet.

Div: XXX.A.E.1

I hunt, and toyle, I chase alway,
And ever others catch the prey.

Div: XXX.A.E.2

No favoure at my Sweet-hartes hande, I coulde obtayne, god wott.
Untill a rusticke clowne beganne to woe my love as hott
As I had done: Whom shee disdaynde, and could him not abyde,
But from him fled, to hyde her head, when ever shee him spyde.
Then was the tyme for mee to learne, my businesse how to guyde,
That deare that others chased, then came and downe sate by my syde.
When clownes assay to woe thy love, then never feare the same,
A clowne the ferrit is which huntes, when others gett the game.

Div: XXX.B.1.1

Soeckers van kunsten, vinders des bedelsacx.

Div: XXX.B.1.2

Of schoon het gau Furet gaet woelen inder aerden,
Een, die maer sat en keec, die comt het wilt aenvaerden;
De blaser alchimist haelt wonder aen den dagh,
Dat yemant van het volck ten nutte dienen mach;
Maer hy is sonder vangh, en sijn bestoven keucken,
Al rooctse jaren langh, en geeft maer vijse reucken:
De man verstooct sijn broeck het wijf haer beste keurs,
Een ander heeft de baet, en hy de leghe beurs.

Div: XXX.B.2.1

Artium tristis ianua.

Div: XXX.B.2.2

Dum cogit viverra feras exire latebris,
Mox aliquis praedam, qui nihil egit, habet.
Ingenio penetras imae per viscera terrae,
Dum male quaerendo, chymice, perdis opes;
Multa quidem nobis non contemnenda dedisti,
At, miser, hoc nunquam, quod tibi quaeris, habes:
Igne licet caleat, caret, ah! nidore culina,
Pyxida tu vacuam, caetera vulgus habet.

Div: XXX.B.3.1

D'invention neuve, point de gain a qui la treuve.

Div: XXX.B.3.2

Que sert croupir par tous entrailles de la terre,
Et faire tous les jours aux mineraux la guerre?
Ou rien ne trouveras, ou n'auras point de gain;
Un autre a le profit, & tu la vuide main.

Div: XXX.C.1.1

Sy vergaderen ende en weten niet wie het krijghen sal.

Div: XXX.C.1.2

Wat lust het menigh mensch met handen ende voeten
Hier in dit aerden hol, gelijc een mol te wroeten?
Het gaet hem als het fret, hy woelt sijn leven langh
En siet, ey lieve, siet; een ander heeft den vangh:
Den loon van sijn gewoel, en van sijn angstigh slaven
Is maer een oude slet, om in te zijn begraven.
Rijst hooger, weerde ziel, en vry al verder siet;
Dat u geluckigh maeckt is hier beneden niet.

Div: XXX.C.2.1

Quod capis, alter habet.

Div: XXX.C.2.2

Ecquid adhuc atris caput abdis, homuncio, lustris?
Ecquid adhuc vili pectora condis humo?
Tu viverra tuis, tu mente manuque laboras,
Et mox qui praeda gaudeat, alter erit:
Alter erit; qui vina cadis depromat avitis,
Vah! dabitur cineri trita lacerna tuo.
Si sapis, ergo putri tandem caput exere terra;
Quaeque rapi nequeant praemia, disce sequi.

Div: XXX.C.3.1

Mon ?il ne voyt jamais assez de richesses, & ne pense point pour qui travaille ie & prive ma personne de bien?

Div: XXX.C.3.2

A quoy te sert, mortel, par avarice, & rage,
Par peine, par labeur de consumer ton age?
Ne vois tu pas qu'aux tiens ne sers que de furet?
La peine est seule a toy, un autre a le banquet.

Div: XXXI.A.1.1

Dat hier verstickt, daer verquickt.

Div: XXXI.A.1.2

Hoe vreemt speelt Venus wicht by-na in alle menschen!
Al wat my niet en wil dat plach ick eer te wenschen;
Els loopt het puytjen na, dat veerdich henen vliet,
En die haer altijt volgt en wil de kleuter niet:
Sy grijpt het beesjen op, en siet! het moeter sterven,
En ick, die hierom bidt, en kan het niet verwerven.
Ey geeft ons, soete min, dat yeder een behaeght,
Geeft daer een vuyle poel, en hier een schoone maegt.

Div: XXXI.A.2.1

Tibi mors, mihi vita.

Div: XXXI.A.2.2

Ludis in humanis, lascive Cupido, medullis;
Arbitrium proprii nullus amoris habet.
Nos quod amat, fugimus; quod nos fugit, istud amamus:
Dura proco, ranam sponte puella fovet.
Triste gelu dominae mihi mors, tibi, rana, calores:
Mors tua, vita mihi: mors mea, vita tibi.
Te iuvat ora lacu, me virginis ore rigari;
Ergo tibi cedant stagna, puella mihi.

Div: XXXI.A.3.1

A l'un support a l'autre la mort.

Div: XXXI.A.3.2

Ce que n'est que douleur au corps de la grenouille,
Gentile Margotton, me doucement chatouille:
Prens moy pour ton mignon: c'est caresser en vain
Un tel qui n'a plaisir en ta courtoise main.

Div: XXXI.A.E.1

That same which taketh life from thee,
Reviveth life againe in mee.

Div: XXXI.A.E.2

How strangely Cupid dallieth with mens fancies, in his ire?
Our wills they goe another course contraryinge our desire;
For loe, where Kate runns for a frogg, which in her hand shee keepes:
And castes him of, for whose sake hee, on knees to her still creepes.
Wherefore I pray thee tell mee frogg, Why may not I obtaine
That which to thee is losse of life? and myne revyves againe.
Why are wee crost thus in our wills, which each so faine would have?
Th'foule poole to thee, th'faire mayde to mee, which both our lyves might save.

Div: XXXI.B.1.1

Onder vrientschaps schijn, het quaetste fenijn.

Div: XXXI.B.1.2

Van waer, o teere maeght, van waer soo loose treken?
Waer is u goede trou, u soeten aert geweken?
Ghy biet dit cleyne dier u vrientschap so het schijnt,
Maer 'ksie hoe dat het beest door uwe jonst verdwijnt.
Geen hont bijt eer hy bast; gheen huys valt sonder kraken;
Waer druypte sonder wolc oyt regen op de daken?
'T is anders metten mensch. Hoe seer hy yemant groet,
'T is dicmael enckel moort al wat sijn herte broet.

Div: XXXI.B.2.1

Inimicus amicum simulans, inimicissimus.

Div: XXXI.B.2.2

Una fovetque necatque manus, num virginis hoc est?
Perfida sit, fidei quae modo pignus erat?
Praevia sunt flammae, sunt praevia signa ruinae,
Ante nec offendit, quam latret, ore canis.
At perimit, dum mulcet homo, ridendo minatur;
Blanda salutantis dextera, virus habet.
Quis vigil, aut sapiens humana pericula vitet,
Cum nullam hic faciant praevia signa fidem?

Div: XXXI.B.3.1

Le pire tour, soubz pretext d'amour.

Div: XXXI.B.3.2

Cruelle doucement tu couves la grenoüille,
Mais ceste traistre main d'un meurtre, las! te foüille.
O l'homme malrusé! en tout qu'il faict il ment,
Menace quand il rit, & tue en caressant.

Div: XXXI.C.1.1

Een broeder die vernedert is, roeme in sijn hoocheyt; En die rijcke is, roeme in syne vernederinghe; want hy sal als een bloeme des gras vergaen.

Een kicker in het werm sal inder haest versticken,
Een kiecken in het werm sal inder haest verquicken;
Siet! als de gulde son doet haren ommeganck,
Een bloem geeft soeter reuck, een krenghe vuyler stanck.
Soo God den boosen plaeght, hy sal den hemel trotsen,
En stijgen inde lucht, gelijck de steyle rotsen;
Als God den vromen straft, hy leyt hem in het stof:
Siet! dat den eenen doot, daer leeft een ander of.

Div: XXXI.C.2.1

Bonis, nil nisi bona.

Div: XXXI.C.2.2

Si foveas, tepido crescet tibi pullus in ovo,
Squallida, si foveas, rana calore perit:
Mors ranae calor est; pulloque, fovere, favere est;
Quod iuvat hunc, illi tristia fata tulit.
Exitium peperit res prospera saepe nefandis,
Fausta Deum clamant fata favere piis:
Dum punis, Deus alme, malos, perit impia plebes;
Adiuvat, affligit dum tua dextra, bonos.

Div: XXXI.C.3.1

Le c?ur du sage cognoist le temps, & le moyen qu'on doit tenir. Car en tout affaire il y a temps & moyen pour s'y conduire, autrement mal sur mal tombe sur l'homme.

Div: XXXI.C.3.2

Qui couve le poussin le sauve, la grenoüille
Iamais se trouve bien, si non, quant on la moüille:
Icy est bonne & la mortelle la chaleur.
Ce, dont le juste vit, mourir faict le pecheur.

Div: XXXII.A.1.1

Tusschen hant en tant, raect veel te schand.

Div: XXXII.A.1.2

De proye die ick jaegh heeft wonder vreemde streken,
Heeft, ick en weet niet wat, om lusten aen te steken;
Sy sweeft my voor het oogh, ja schier tot inden mont,
Maer als ick naerder coom so wijctse na den gront:
Dies word' ick bijster graegh, ick reyck, ick blaes, ick hijge,
Ick happ', ic grijper na, het schijnt dat icse crijge;
En siet! noch gliptse wech, dies 'thert eylaes! my berst,
Doen ic was aldernaest, doen was ic alderverst.

Div: XXXII.A.2.1

Inter manum & mentum.

Div: XXXII.A.2.2

Post varios tandem, qui me pressere, labores,
Obtigit haec oculis praeda videnda meis:
Hanc sequor ingenti conamine, iamque propinquo,
Iam crepitant fauces, iam mihi guttur hiat.
Sed, dum capturiens vestigia proxima stringo,
Ah! reliquum video nil mihi, praeter aquas,
Somniat heu! vigilans, & se quoque ludit amator,
Bulla, vapor, nihil est, se quod habere putat.

Div: XXXII.A.3.1

En Amour, en court, & a la chasse,
Chacun ne prend ce qu'il pourchasse.

Div: XXXII.A.3.2

Maint sot s'en va criant, ma belle se va rendre,
Mais tout est au rebours, lors quand il la veut prendre.
Le chien tout plein d'espoir croit qu'il a pris l'oiseau,
Mais a la fin helas! ne prend rien que de l'eau.

Div: XXXII.A.E.1

Be warie when in dish you dip,
For ofte thinges chance twixt cup and lip.

Div: XXXII.A.E.2

Sweet duck, how longe have I assayde thee to my wil to gayne?
When shall this swimminge end, & when shall I be freed from payne?
My wish I see at hand, and ofte am present at her syde;
My breath sometymes upon her blowes; shee by my mouth doth glyde
At one plunge more shee's myne, (I thought) I pant, I blowe, I snatch,
I gape, I happ, and ofte it seems, I have her at each catch.
But woe is mee, shee ducks and dyves, how comes this so to passe.
For when I thought I had her fast, I farthest from her was.

Div: XXXII.B.1.1

Ydele hoop, wakenden droom.

Div: XXXII.B.1.2

Het wilt-braet dat ic wensch, dat jaegh ic met verlangen,
My dunct schier even staeg, my dunct het is gevangen,
Ick sie het met vermaeck, ic sie het voor my staen,
Ick hygh', ick happ', ic hoop, ic hebbet; 'tis gedaen:
Dit roep ic menigmael, maer als ic meen te grijpen,
Dan isset enckel droom, en niet als leure-pijpen:
Eylaes! ic heb om niet mijn nutten tijt gequist,
Ick meynd' ic haddet al, en nu ist al gemist.

Div: XXXII.B.2.1

Spes chymica, vigilantis somnium.

Div: XXXII.B.2.2

Dum volucrem sequitur, dum spe iam devorat escam,
Dum canis in praedam fervidus ore ruit,
Guttura latrantis, nil tale timentia fallit,
Seque paludoso gurgite mergit anas:
Ergo miser, praedam studio qui captat inani,
Ora refert solis plena molossus aquis.
Sit canis hic, ficta sub imagine, chymicus, hospes,
Spes cui semper adest, res cui semper abest.

Div: XXXII.B.3.1

Il y a difference, entre espoir & avoir.

Div: XXXII.B.3.2

Le chien qui semble avoir pris le canart a nage,
Le voit aller au fond, plein de despit & rage;
Pendant que l'alchimiste espere tout avoir,
Helas! rien ne retient qu'un fol & vain espoir.